Βιογραφία - Ημιτελής επανάσταση

• Κύρια έργα

Ο Giuseppe Terragni αρχιτέκτονας και ευαίσθητος καλλιτέχνης, γεννήθηκε στη Meda (MI) στις 18 Απριλίου 1904. Ηθικός άνθρωπος και ένθερμος φασίστας, είναι ένας από τους σημαντικότερους πρωταγωνιστές της σύγχρονης ιταλικής αρχιτεκτονικής.

Αποφοίτησε το 1921 και στη συνέχεια γράφτηκε στη Scuola Superiore di Architettura του Politecnico di Milano, απ' όπου αποφοίτησε το 1926. Χωρίς να έχει ακόμη αποφοιτήσει, την προηγούμενη χρονιά είχε συμμετάσχει με τον Pietro Lingeri στο διαγωνισμό για το Monumento ai Caduti di Como (πολεμικό μνημείο στο Κόμο), το οποίο επρόκειτο να ανεγερθεί στην Piazza del Duomo. Το 1927 δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό "Rassegna italiana" τα τέσσερα άρθρα της "Gruppo 7" (ομάδανέων ανθρώπων με στόχο την ανανέωση της αρχιτεκτονικής), που θεωρείται το μανιφέστο του ιταλικού ορθολογισμού. Μαζί με τους Luigi Figini, Adalberto Libera, Gino Pollini, Guido Frette, Sebastiano Larco και Carlo Enrico Rava, ο Terragni είναι ένας από τους επτά υπογράφοντες του μανιφέστου αυτού.

Τα επόμενα χρόνια, υπήρξε ο κορυφαίος εκπρόσωπος του MIAR, Movimento Italiano di Architettura Razionale.

Η ζωή του Terragni συνδέεται με το Κόμο, μια συνοριακή πόλη και υποχρεωτική στάση στη διεθνή διαδρομή. Σε σύγκριση με άλλες παρόμοιες επαρχιακές πόλεις, το Κόμο απολαμβάνει μια προνομιακή καλλιτεχνική και πολιτιστική κατάσταση: πολλές σημαντικές προσωπικότητες έμειναν ή έζησαν εκεί στις αρχές του 20ού αιώνα, όπως η Margherita Sarfatti, μια γυναίκα με μεγάλη δύναμη λόγω των δεσμών της με τον Μουσολίνι, γνώστης καιπροστάτης της πρωτοπορίας των αρχών του 20ού αιώνα.

Το στούντιο-εργαστήριο του Terragni (που άνοιξε μαζί με τον αδελφό του Attilio) στη Via Indipendenza, από την περίοδο που συμπίπτει με την έναρξη του πολέμου, αποτέλεσε τόπο συνάντησης και συζήτησης για την ομάδα καλλιτεχνών και διανοουμένων από το Κόμο, μεταξύ των οποίων ήταν οι Mario Radice, Marcello Nizzoli, Manlio Rho και Carla Badiali. Ο Pietro Lingeri, στενός φίλος και συνάδελφος, που εργάστηκε μαζί με τον Terragni γιαμεγάλο μέρος της επαγγελματικής του ζωής.

Μεταξύ των πρώτων έργων του είναι το πενταώροφο οικοδομικό τετράγωνο Novocomum, ένα έργο που παρουσιάζεται ως σχέδιο με αετώματα πάνω από τα παράθυρα, παραστάδες και γείσα, το οποίο κρύβει κάτω από τις σκαλωσιές το πρώτο σύγχρονο ιταλικό σπίτι. Αυτή η "υπερατλαντική" (όπως αποκαλείται) αρχιτεκτονική αποτέλεσε σκάνδαλο για το Κόμο, το οποίο ευτυχώς γλίτωσε από την κατεδάφιση. Η "Casa del Fascio" (1932-1936)αντιπροσωπεύει την πρώτη και σύνθετη "πολιτική" αρχιτεκτονική, ένα έργο που τον καθιέρωσε διεθνώς. Ο Λομβαρδός αρχιτέκτονας-καλλιτέχνης πίστευε στην αρχιτεκτονική ως έκφραση ιδανικών αρχών και αισθανόταν την ανάγκη να αναγνωρίσει τον εαυτό του σε ένα κίνημα, τόσο στην αρχιτεκτονική όσο και στην πολιτική.

Το 1933, μαζί με συναδέλφους του αφηρημένους, ίδρυσε το περιοδικό "Quadrante", το οποίο αργότερα θα διευθύνουν οι Pier Maria Bardi και Massimo Bontempelli. Την περίοδο 1934-1938 ήταν η εποχή των μεγάλων ρωμαϊκών διαγωνισμών: ο πρώτος και ο δεύτερος βαθμός για το Palazzo del Littorio 1934-1937, ο πρώτος και ο δεύτερος βαθμός για το Palazzo dei Ricevimenti e Congressi στο E42 1937-1938, έργα που όμως κατέληξαν σε απογοήτευση.

Το 1936-1937 η δραστηριότητά του έφτασε στο υψηλότερο σημείο της: πραγματοποίησε τα πιο ποιητικά πειστικά και διαυγή έργα του, όπως η Villa Bianca στο Seveso, ο παιδικός σταθμός Sant'Elia στο Como και το Casa del Fascio στο Como.

Μέχρι το 1940 ο Terragni βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη και είχε πολλά έργα σε εξέλιξη: το Danteum (σε συνεργασία με τον Lingeri, αλληγορική αρχιτεκτονική προς τιμήν του Δάντη Αλιγκιέρι, που χαρακτηρίζεται από μια φιλόδοξη διαδρομή), το σχέδιο για τη συνοικία Cortesella (και άλλες προσθήκες στο σχέδιο πόλης) στο Κόμο, το Casa del Fascio στο Lissone και το εκλεπτυσμένο και πολύπλοκο Casa Giuliani Frigerio,το τελευταίο ολοκληρωμένο αριστούργημά του.

Ο καλλιτέχνης κλήθηκε τότε στα όπλα και μετά από μια περίοδο εκπαίδευσης στάλθηκε πρώτα στη Γιουγκοσλαβία και μετά στη Ρωσία το 1941. Θα επέστρεφε βαριά δοκιμασμένος, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά, μια κατάσταση που θα οδηγούσε αργότερα στο θάνατό του. Η ιστορία του είναι ανθρώπινη: ο Τζουζέπε Τεράγκνι πέρασε όλη του την ύπαρξη με την ψευδαίσθηση ότι θα μπορούσε να μεταφράσειτις ηθικές και κοινωνικές συνδηλώσεις του φασισμού, μέσω της αρχιτεκτονικής. Ο Terragni ήταν μόλις 39 ετών όταν συνειδητοποίησε ότι τα ιδανικά του είχαν αποτύχει: έχοντας καταρρεύσει ψυχολογικά, στις 19 Ιουλίου 1943 υπέστη ηλεκτροπληξία από εγκεφαλική θρόμβωση στο κεφαλόσκαλο της σκάλας του σπιτιού της αρραβωνιαστικιάς του στο Κόμο.

Η βιβλιογραφία που είναι αφιερωμένη σε αυτόν είναι εκτενής, όπως και οι πολυάριθμες εκθέσεις που είναι αφιερωμένες στο έργο του. Μέχρι σήμερα, και από τις ημέρες του θανάτου του, το ερώτημα είναι αν το έργο του Terragni πρέπει να θεωρηθεί φασιστικό ή αντιφασιστικό.

Κύρια έργα

• Novocomum, Κόμο (1929)
• Μνημείο για τους πεσόντες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, Erba (1930)
• Αίθουσα Ο της Έκθεσης της Φασιστικής Επανάστασης, Ρώμη (1932)
• Casa del Fascio, Κόμο (1932-1936)
• Casa Rustici, Μιλάνο (1933-1935)
• Casa del Fascio (σήμερα Palazzo Terragni), Lissone (1938-1940)
• Πολυκατοικία Giuliani-Frigerio, Κόμο (1939-1940)
• Νηπιαγωγείο Sant'Elia, Κόμο (1937)