Biografie - Onvoltooide revolutie

• Belangrijkste werken

Giuseppe Terragni, architect en gevoelig kunstenaar, werd op 18 april 1904 geboren in Meda (MI). Als morele man en fervent fascist is hij een van de belangrijkste protagonisten van de moderne Italiaanse architectuur.

Hij studeerde af in 1921 en schreef zich vervolgens in aan de Scuola Superiore di Architettura van de Politecnico di Milano, waar hij in 1926 afstudeerde. Nog niet afgestudeerd, had hij het jaar daarvoor samen met Pietro Lingeri deelgenomen aan de wedstrijd voor het Monumento ai Caduti di Como (oorlogsmonument in Como), dat zou worden opgericht op het Piazza del Duomo. In 1927 verschenen in het tijdschrift 'Rassegna italiana' de vier artikelen van 'Gruppo 7' (groepvan jonge mensen met het doel de architectuur te vernieuwen), beschouwd als het manifest van het Italiaanse Rationalisme. Samen met Luigi Figini, Adalberto Libera, Gino Pollini, Guido Frette, Sebastiano Larco en Carlo Enrico Rava is Terragni een van de zeven ondertekenaars van dit manifest.

In de jaren daarna was hij de belangrijkste exponent van MIAR, Movimento Italiano di Architettura Razionale.

Terragni's leven is verbonden met Como, een grensstad en een verplichte stopplaats op de internationale route. Vergeleken met andere vergelijkbare provinciesteden geniet Como een bevoorrechte artistieke en culturele situatie: veel belangrijke persoonlijkheden verbleven of woonden er in het begin van de 20e eeuw, waaronder Margherita Sarfatti, een vrouw met veel macht vanwege haar banden met Mussolini, een kenner enbeschermheer van de avant-garde uit het begin van de 20e eeuw.

Terragni's studio-laboratorium (geopend samen met zijn broer Attilio) in Via Indipendenza was, vanaf de periode die samenviel met het begin van de oorlog, een ontmoetings- en discussieplek voor de groep kunstenaars en intellectuelen uit Como, onder wie Mario Radice, Marcello Nizzoli, Manlio Rho en Carla Badiali. Pietro Lingeri, een goede vriend en collega, die naast Terragni werkte vooreen groot deel van zijn professionele leven.

Een van zijn vroegste werken is het vijf verdiepingen tellende Novocomum-blok, een werk dat wordt gepresenteerd als een ontwerp met puntgevels boven de ramen, pilasters en kroonlijsten, dat het eerste moderne Italiaanse huis onder de steigers verbergt. Deze 'trans-Atlantische' (zoals het wordt genoemd) architectuur was een schandaal voor Como, dat gelukkig werd gespaard voor sloop. Het 'Casa del Fascio' (1932-1936)vertegenwoordigt de eerste en complexe 'politieke' architectuur, een werk dat hem internationaal wijdde. De Lombardische architect-kunstenaar geloofde in architectuur als uitdrukking van ideale principes en voelde de behoefte om zich te herkennen in een beweging, zowel in de architectuur als in de politiek.

In 1933 richtte hij samen met collega-abstractisten het tijdschrift 'Quadrante' op, dat later geleid zou worden door Pier Maria Bardi en Massimo Bontempelli. De periode 1934-1938 was het seizoen van de grote Romeinse wedstrijden: de eerste en tweede graad voor het Palazzo del Littorio 1934-1937, de eerste en tweede graad voor het Palazzo dei Ricevimenti e Congressi op E42 1937-1938, werken die echter eindigden in desillusie.

In 1936-1937 bereikte zijn activiteit een hoogtepunt: hij realiseerde zijn meest poëtisch overtuigende en heldere werken, zoals de Villa Bianca in Seveso, de Sant'Elia kleuterschool in Como en het Casa del Fascio in Como.

Tot 1940 was Terragni volop in beweging en had hij veel werken in uitvoering: het Danteum (in samenwerking met Lingeri, allegorische architectuur ter ere van Dante Alighieri, gekenmerkt door een aspiratief pad), het ontwerp voor de wijk Cortesella (en andere toevoegingen aan het stadsplan) in Como, het Casa del Fascio in Lissone en het verfijnde en complexe Casa Giuliani Frigerio,zijn laatste voltooide meesterwerk.

De kunstenaar werd vervolgens onder de wapenen geroepen en na een trainingsperiode eerst naar Joegoslavië en vervolgens in 1941 naar Rusland gestuurd. Hij zou zwaar beproefd terugkeren, zowel lichamelijk als psychisch, een toestand die later tot zijn dood zou leiden. Zijn is een menselijk verhaal: Giuseppe Terragni bracht zijn hele bestaan door in de illusie dat hij kon vertalenDe ethische en sociale connotaties van het fascisme, door middel van architectuur. Terragni was pas 39 jaar oud toen hij zich realiseerde dat zijn idealen hadden gefaald: nadat hij psychisch was ingestort, werd hij op 19 juli 1943 geëlektrocuteerd door een hersentrombose op de overloop van de trap van het huis van zijn verloofde in Como.

De bibliografie die aan hem is gewijd is uitgebreid, net als de vele tentoonstellingen die aan zijn werk zijn gewijd. Tot op de dag van vandaag, en sinds zijn dood, is het de vraag of Terragni's werk als fascistisch of antifascistisch moet worden beschouwd.

Belangrijkste werken

• Novocomum, Como (1929)
• Monument voor de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog, Erba (1930)
• Zaal O van de tentoonstelling Fascistische Revolutie, Rome (1932)
• Casa del Fascio, Como (1932-1936)
• Casa Rustici, Milaan (1933-1935)
• Casa del Fascio (tegenwoordig Palazzo Terragni), Lissone (1938-1940)
• Giuliani-Frigerio flatwoning, Como (1939-1940)
• Sant'Elia kleuterschool, Como (1937)