Βιογραφία - Eternal Jester

• Στο ραδιόφωνο
• Λογοκρισία
• Από την τηλεόραση στον κινηματογράφο
• Ο Dario Fo στη δεκαετία του 1970
• Θέατρο και πολιτική
• Η επιστροφή στην τηλεόραση
• Η δεκαετία του 1980
• Το βραβείο Νόμπελ
• Μάχες
• Τα τελευταία χρόνια

Ο Dario Fo γεννήθηκε στις 24 Μαρτίου 1926 σε μια οικογένεια με αντιφασιστική παράδοση. Ο πατέρας του είναι σιδηροδρομικός, η μητέρα του αγρότισσα και ζουν σε ένα μικρό χωριό της Λομβαρδίας, το Leggiuno-Sangiano, στην επαρχία Varese.

Σε πολύ νεαρή ηλικία, μετακόμισε στο Μιλάνο, όπου φοίτησε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών Brera και αργότερα γράφτηκε στη Σχολή Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου, την οποία εγκατέλειψε πριν αποφοιτήσει. Κατά ειρωνικό τρόπο, αφού καθιερώθηκε, έλαβε με την πάροδο του χρόνου πολυάριθμα τιμητικά πτυχία.

Στα πρώτα χρόνια της μαθητείας του, ωστόσο, η δραστηριότητά του χαρακτηρίζεται έντονα από τον αυτοσχεδιασμό. Στη σκηνή, επινοεί εκεί και τότε ιστορίες, τις οποίες απαγγέλλει με φαρσικό και σατιρικό τρόπο.

Στο ραδιόφωνο

Το 1952 άρχισε να συνεργάζεται με τη RAI: έγραψε και ερμήνευσε για το ραδιόφωνο τις εκπομπές "Poer nano", μονολόγους που λίγο αργότερα παρουσιάστηκαν στο θέατρο Odeon του Μιλάνου. Από τη συνεργασία του με δύο μεγάλους του ιταλικού θεάτρου, τον Franco Parenti και τον Giustino Durano, προέκυψε το 1953 το "Il dito nell'occhio", μια παράσταση κοινωνικής και πολιτικής σάτιρας.

Λογοκρισία

Το 1954, ήταν η σειρά του "Sani da legare", αφιερωμένο στην καθημερινή ζωή στην Ιταλία των πολιτικών συγκρούσεων. Το κείμενο, όπως ήταν φυσικό, χτυπήθηκε σκληρά από τη λογοκρισία και η συνεργασία έληξε. Μάλιστα, όταν οι γραφειοκράτες επενέβησαν στο σενάριο, οι δύο αποχώρησαν από την παράσταση σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Το 1959 δημιούργησε με τη σύζυγό του Φράνκα Ράμε μια θεατρική ομάδα που έφερε το όνομά του: έτσι άρχισε η περίοδος της επανειλημμένης λογοκρισίας από τους θεσμούς που ίσχυαν τότε. Ακόμα για την τηλεόραση έγραψαν για την "Canzonissima", αλλά το 1963 εγκατέλειψαν τη RAI και επέστρεψαν στο θέατρο. Δημιούργησαν την ομάδα Νέα σκηνή το οποίο στοχεύει στην ανάπτυξη ενός έντονα εναλλακτικού αλλά ταυτόχρονα δημοφιλούς θεάτρου.

Από την τηλεόραση στον κινηματογράφο

Το 1955 γεννήθηκε ο γιος του Jacopo. Εν τω μεταξύ, δοκίμασε και τον κινηματογράφο. Έγινε συν-σεναριογράφος και πρωταγωνίστησε σε μια ταινία του Carlo Lizzani ("Lo svitato", 1955)- το 1957 σκηνοθέτησε το "Ladri, manichini e donne nude" (Κλέφτες, κούκλες και γυμνές γυναίκες) για την Franca Rame και το επόμενο έτος το "Comica finale".

Ο Dario Fo στη δεκαετία του 1970

Στη θεατρική σεζόν 1969-1970 ανήκει το " Αστείο μυστήριο "Με την πρωτότυπη και ευφυή λειτουργία του Φο, τα κείμενα απηχούν τη γλώσσα και την ομιλία του Μεσαίωνα, επιτυγχάνοντας αυτό με ένα μείγμα "παδουανικής" διαλέκτου, αρχαίων εκφράσεων και νεολογισμών που δημιούργησε ο ίδιος ο Φο. Είναι η λεγόμενη Grammelot "μια εκπληκτική εκφραστική γλώσσα με αρχαϊκό άρωμα, που συμπληρώνεται από τις πλαστικές χειρονομίες και τη μίμηση του ηθοποιού.

Θέατρο και πολιτική

Το 1969, ίδρυσε το "Collettivo Teatrale la Comune", με το οποίο το 1974 κατέλαβε το Palazzina Liberty στο Μιλάνο, έναν από τους κεντρικούς χώρους για το πολιτικό θέατρο αντιπληροφόρησης. Μετά το θάνατο του σιδηροδρομικού Pinelli, ανέβασε το "Morte accidentale di un anarchico". Μετά το πραξικόπημα στη Χιλή, έγραψε το "Guerra di popolo in Cile": ένα αφιέρωμα στην κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αλιέντε, το οποίο, ωστόσο, σευπαινίσσεται επίσης, και όχι πολύ συγκεκαλυμμένα, την κοινωνικοπολιτική κατάσταση που βίωνε η Ιταλία.

Η επιστροφή στην τηλεόραση

Το 1977, μετά από μια πολύ μακρά τηλεοπτική εξορία (15 χρόνια), που είναι περισσότερο μοναδική παρά σπάνια στη χώρα μας, ο Ντάριο Φο επέστρεψε στις οθόνες. Η βεβηλωτική φόρτιση δεν έφυγε: οι ομιλίες του είναι πάντα προκλητικές και τείνουν να επηρεάσουν την πραγματικότητα.

Η δεκαετία του 1980

Στη δεκαετία του 1980, συνέχισε να ανεβάζει θεατρικά έργα, όπως τα "Johan Padan a la descoverta de le Americas" και "Ο διάβολος με τη Zinne", ενώ παράλληλα ασχολήθηκε με τη σκηνοθεσία και τη διδασκαλία. Για παράδειγμα, το 1987 εξέδωσε στο Einaudi το "Ελάχιστο εγχειρίδιο του ηθοποιού", προς όφελος όχι μόνο των θαυμαστών αλλά και όσων επιθυμούσαν να ξεκινήσουν το δρόμο προς το θέατρο.

Το βραβείο Νόμπελ

Το 1997 έλαβε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, " επειδή μιμήθηκε τους γελωτοποιούς του Μεσαίωνα, μαστιγώνοντας την εξουσία και υποστηρίζοντας την αξιοπρέπεια των καταπιεσμένων ". " Dario Fo ", αναφέρεται στην επίσημη ανακοίνωση του Ιδρύματος Νόμπελ, " με ένα μείγμα γέλιου και σοβαρότητας ανοίγει τα μάτια μας στις καταχρήσεις και τις αδικίες της κοινωνίας, βοηθώντας μας να τις τοποθετήσουμε σε μια ευρύτερη ιστορική προοπτική ".

Η απονομή του βραβείου Νόμπελ προκαλεί είτε συναίνεση είτε διαφωνία, ανάλογα με την περίπτωση, ακριβώς λόγω της ασαφούς φύσης της τέχνης του Φο (ορισμένοι αμφισβητούν ότι μπορεί να οριστεί ως "άνθρωπος των γραμμάτων" ή "συγγραφέας" με τη στενή έννοια του όρου).

Μάχες

Ο βραβευθείς, ωστόσο, δεν χαίρεται απλώς με τη δόξα που πέτυχε, αλλά χρησιμοποιεί την τελετή απονομής για να ξεκινήσει μια νέα πρωτοβουλία κατά της προτεινόμενης οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την κατοχύρωση με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας των ζωντανών οργανισμών.

Εν ολίγοις, γίνεται ένα είδος "μαρτυρίας" για την εκστρατεία που ξεκίνησε από την Επιστημονική Επιτροπή κατά των ζωοτομών και άλλες ευρωπαϊκές ενώσεις, με τίτλο Δεν χρειάζεται να είστε ιδιοφυΐα για να αντιταχθείτε στις γονιδιακές πατέντες ".

Αξίζει επίσης να αναφερθεί η μάχη και η δέσμευσή του για την υπεράσπιση του Adriano Sofri, καθώς και η παράσταση-αναπαράσταση "Marino libero, Marino innocente", που συνδέεται ακριβώς με την αμφιλεγόμενη υπόθεση της κράτησης των Bompressi, Pietrostefani και Sofri.

Τα τελευταία χρόνια

Μετά το θάνατο της συζύγου του Franca Rame (Μάιος 2013), αν και ηλικιωμένος, συνέχισε την καλλιτεχνική του δραστηριότητα με πάθος, αφιερώνοντας επίσης τον εαυτό του στη ζωγραφική. Δεν παρέλειψε επίσης να υποστηρίξει τις πολιτικές ιδέες του νεοσύστατου Κινήματος 5 Αστέρων του Grillo και του Casaleggio.

Dario Fo πέθανε στις 13 Οκτωβρίου 2016 σε ηλικία 90 ετών.