Βιογραφία - Ψυχικές μάχες

Ο Anatolij Evgenevic Karpov γεννήθηκε στις 23 Μαΐου 1951 στο Zlatoust, μια μικρή απομακρυσμένη πόλη στα Ουράλια όρη. Λίγο μετά τη γέννησή του, όλη η οικογένεια μετακόμισε στη Μόσχα. Ο λόγος της μετακόμισης ήταν οι σπουδές του πατέρα του, ο οποίος ήθελε να αποκτήσει δίπλωμα μηχανολόγου μηχανικού. Ο Anatolij, που τον αποκαλούσαν επίσης χαϊδευτικά "Tolja", είναι τόσο αδύναμος που οι γιατροί φοβούνται για την πολύΑυτό είναι αρκετά εκπληκτικό, αν αναλογιστεί κανείς την απόδειξη της αντοχής και της επιμονής που επέδειξε στο πρωτάθλημα σκακιού.

Ωστόσο, ο πατέρας του είναι εκείνος που του μαθαίνει το σκάκι σε πολύ μικρή ηλικία. Ο καλός άνθρωπος δεν έχει βέβαια καμία πρόθεση να τον κάνει πρωταθλητή, αλλά το μόνο που επιθυμεί είναι να περάσει λίγες ώρες με τον γιο του μετά την κουραστική δουλειά στα ορυχεία. Δυστυχώς, ο "Τόλια" προσβάλλεται συνεχώς από τις πιο διαφορετικές ασθένειες και αναγκάζεται να περνάει μεγάλα χρονικά διαστήματα στο κρεβάτι, αφήνοντας έξω το σκάκι και κάθεως νεαρός, ωστόσο, ήταν υπόδειγμα μαθητή. Ακόμη και σήμερα, στο γυμνάσιο στο οποίο φοιτούσε, το θρανίο του προορίζεται για τους αριστούχους της τάξης.

Καθώς ωρίμαζε λίγο, οι ικανότητές του ως παίκτη δεν διέφυγαν της προσοχής των γύρω του. Μάλιστα, οι μεγαλύτεροι φίλοι του ήταν εκείνοι που τον παρακίνησαν να ενταχθεί στο σκακιστικό τμήμα της μεταλλουργίας του πατέρα του, όπου σύντομα κέρδισε την τρίτη κατηγορία. Αφού ξεπέρασε γρήγορα τη δεύτερη και την πρώτη κατηγορία, κέρδισε τον τίτλο του υποψήφιου δασκάλου σε ηλικία δώδεκα ετών.Χάρη σε αυτό το "κατόρθωμα", η φήμη του σύντομα εξαπλώθηκε πέρα από τα σύνορα της επαρχίας του και, στα τέλη του 1963, επιλέχθηκε να αναλάβει τα μαθήματα του Μιχαήλ Μποτβίνικ. Ο τελευταίος ήταν παγκόσμιος πρωταθλητής από το 1948, αλλά εκείνη την εποχή σκεφτόταν να αποσυρθεί από τους διεθνείς αγώνες γιανα ακολουθήσει τον δρόμο της διδακτικής. Ο Botvinnik, φορέας τεράστιας σοφίας και δεξιοτεχνίας, ωστόσο, κουρασμένος από την ανταγωνιστική διάσταση, θέλησε να μεταδώσει τα κόλπα και τις γνώσεις που είχε αποκτήσει με πολλά χρόνια σκακιστικής εξάσκησης στους νεοεισερχόμενους.

Ο Κάρποφ ήρθε λοιπόν σε επαφή με τον μεγάλο δάσκαλο σε μια ευνοϊκή στιγμή και για τους δύο. Ο ένας χρειαζόταν νέο αίμα, ενώ ο άλλος διψούσε για νέες γνώσεις, ένα σφουγγάρι ικανό να απορροφήσει γρήγορα όλες τις διδασκαλίες και να τις κάνει δικές του.

Τις πρώτες ημέρες, ωστόσο, ο νεαρός μαθητής δεν έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στις παρτίδες ταυτόχρονης προπόνησης, και ακόμη και στην επίλυση σκακιστικών μελετών και προβλημάτων ήταν μάλλον μέτριος. Στα επόμενα χρόνια, ωστόσο, το παιχνίδι του Καρπόφ άρχισε να παίρνει πιο ακριβή περιγράμματα, εν μέρει χάρη στη μελέτη των παρτίδων του Καπαμπλάνκα. Το στυλ παιχνιδιού του χαρακτηρίζεται από μια ορισμένη απλότητααλλά αποδεικνύεται πολύ αποτελεσματική σε κάθε περίπτωση, συνδυάζοντας αυτό με έναν ώριμο χαρακτήρα και ισχυρή ανταγωνιστική αποφασιστικότητα.

Το 1966 έγινε μάστερ και την επόμενη χρονιά, στην Τσεχοσλοβακία, κέρδισε το πρώτο του διεθνές τουρνουά. Παρεμπιπτόντως, οι συνθήκες που οδήγησαν σε αυτό το τουρνουά ήταν αρκετά κωμικές. Η σοβιετική σκακιστική ομοσπονδία, μάλιστα, τον έστειλε στο τουρνουά με την πεποίθηση ότι επρόκειτο για τουρνουά νέων...

Αυτό που ακολούθησε ήταν μια αδιάκοπη σειρά επιτυχιών: πρωταθλητής Ευρώπης νέων το 1968, παγκόσμιος πρωταθλητής νέων το 1969 και τελικά γκρανμέτρ το 1970. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ακολουθήθηκε στενά από έναν από τους πιο διάσημους μεταπολεμικούς Ρώσους γκρανμέτρ, τον Σεμζόν Φούρμαν, ο οποίος παρέμεινε φίλος και προπονητής του μέχρι τον πρόωρο θάνατό του στα μέσα της δεκαετίας του 1970.

Το 1971 και το 1972 ήταν τα χρόνια του θριάμβου του Φίσερ, καθώς κέρδισε το παγκόσμιο πρωτάθλημα με δρομολόγηση (συμπεριλαμβανομένου και του πολύ δυνατού Σπάσκι). Για τους Ρώσους ήταν ένα κρύο ντους, και όταν άρχισαν να ψάχνουν γύρω τους για μια απάντηση στο γρίφο του πώς θα έφερναν τον τίτλο πίσω στην πατρίδα τους βρήκαν μόνο τον Καρπόφ. Το παιχνίδι του δεν είναι ακόμα πλήρως πειστικό, αλλά τα αποτελέσματά του δείχνουν μια σταθερήπρόοδο. Εν τω μεταξύ, αποφοίτησε από την πολιτική οικονομία στο Λένινγκραντ και στη συνέχεια μετακόμισε στη Μόσχα (εδώ, το 1980, παντρεύτηκε και απέκτησε έναν γιο, αλλά τον γάμο ακολούθησε μετά από περίπου δύο χρόνια ο χωρισμός). Το 1973 ήταν η χρονιά κατά την οποία είχε επιτέλους την ευκαιρία να αποδείξει στο έπακρο όλες τις αρετές του. Ήταν η χρονιά του Διεθνούς Τουρνουά του Λένινγκραντ, ένα γεγονός ύψιστηςεπίπεδο, κρίσιμο για την πρόκριση στο παγκόσμιο πρωτάθλημα που είχε προγραμματιστεί για το 1975. Όποιος πίστευε ότι ο Καρπόφ ανησυχούσε, δεν γνώριζε ακόμα τον σιδερένιο χαρακτήρα του νεαρού ακόμα πρωταθλητή. Μετά από έναν αρχικό και κατανοητό δισταγμό (και με αφορμή την πρώτη του μεγάλη νίκη), δήλωσε: "Κακός εκείνος ο στρατιώτης που δεν ονειρεύεται να γίνει στρατηγός".

Καλός προφήτης του εαυτού του, κατά τη διάρκεια του τουρνουά αποκλείει όλους τους ισχυρούς υποψηφίους, πράγμα που σημαίνει ότι έρχεται αντιμέτωπος με την απρόβλεπτη ιδιοφυΐα αυτού του σαγηνευτικού παιχνιδιού: τον Αμερικανό Μπόμπι Φίσερ. Στην πραγματικότητα, ο Φίσερ έπασχε από πολλές διαταραχές προσωπικότητας και δεν είχε καμία πρόθεση να επιστρέψει στη σκηνή. Η στάση του τότε γίνεται ακατανόητη μέχρι την πρότασητων κανόνων του αγώνα, τόσο παράξενους που η FIDE, η διεθνής σκακιστική ένωση, δεν μπορούσε να τους λάβει υπόψη της. Έτσι ο Καρπόφ ανακηρύχθηκε νέος παγκόσμιος πρωταθλητής με εγκατάλειψη του αντιπάλου του. Η στέψη έγινε στη Μόσχα στις 24 Απριλίου 1975 σε μια πανηγυρική τελετή, ακριβώς στην Αίθουσα των Στύλων, όπου δέκα χρόνια αργότερα ο Καρπόφ θα ζούσε την πιο κρίσιμη στιγμή τουόλη του την καριέρα.

Φυσικά, μια τέτοια νίκη δεν μπορεί παρά να τραβήξει σε μάκρος και να εξαπολύσει ένα δάσος ανεξέλεγκτης κριτικής. Κάποιοι μάλιστα φτάνουν στο σημείο να λένε ότι ο τίτλος είναι αδικαιολόγητος και ότι ο Καρπόφ δεν είναι πραγματικός πρωταθλητής, παρά τις προηγούμενες συναρπαστικές επιτυχίες του. Και ο Ανατόλι θα απαντήσει στην κριτική με γεγονότα, κερδίζοντας περισσότερα διεθνή τουρνουά την τελευταία δεκαετία από οποιονδήποτε από τους μεγάλους δασκάλους τουΟι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: ο Κάρποφ έχει συμμετάσχει σε 32 διεθνή τουρνουά, κερδίζοντας τα 22 από αυτά και βγαίνοντας πέντε φορές πρώτος σε ισοβαθμία και επιτυγχάνοντας δύο τέταρτες θέσεις ex æquo.

Έχοντας αποσυρθεί από τη σκηνή, περιορίζεται πλέον στη διδασκαλία σκακιού σε νεοσύλλεκτους. Στο παρελθόν, ωστόσο, ο Καρπόφ ήταν μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της Κομσομόλ (Κομμουνιστική-Λενινιστική Νεολαία της Σοβιετικής Ένωσης) και εκδότης του δημοφιλούς ρωσικού σκακιστικού περιοδικού "64".