Biografie - Verlangens en wanhoop

Jean Eustache werd op 30 november 1938 geboren in Pessac, een klein stadje aan de rand van Bordeaux. Hij bracht hier zijn hele jeugd door, verzorgd door zijn grootmoeder van moederskant (Odette Robert), terwijl zijn moeder naar Narbonne verhuisde. Eustache hield deze vroege periode van zijn leven erg privé, en wat we te weten komen is vooral te danken aan de sterk autobiografische component van sommige van zijn filmsdie er rechtstreeks op ingaan, zoals 'Numéro zéro' en 'Mes petites amoureruses'.

Aan het begin van de jaren 1950 nam zijn moeder Jean mee naar Narbonne, waar hij in een kleine kamer woonde bij een Spaanse boer. Eustache werd gedwongen zijn studie te onderbreken en in 1956 kreeg hij een baan als elektricien in een bedrijf in Narbonne. Het jaar daarop kwam hij aan in Parijs en begon hij te werken als geschoold arbeider in een werkplaats van de nationale spoorwegen. Aan het eind van de jaren 1950ontvangt de wapenoproep maar weigert naar Algerije te vertrekken en aarzelt niet zijn toevlucht te nemen tot ernstige daden van zelfverminking om de dispensatie te verkrijgen.

In die tijd ontmoette hij Jeanne Delos, de vrouw die zijn partner werd en met wie hij ging samenwonen in een appartement in de Rue Nollet in het 17e arrondissement van de hoofdstad (de grootmoeder van Eustache's moeder ging ook bij hen wonen). Twee zonen, Patrick en Boris, werden geboren uit hun verbintenis.

Aan het begin van de jaren 1960 koesterde Eustache zijn grote passie voor cinema door vaak naar de Cinémathèque en de Studio Parnasse te gaan. Hij kwam in contact met de redactie van de 'Cahiers du cinéma' en met enkele sleutelfiguren van de opkomende nieuwe Franse cinema.

Hij ontmoette Jean-André Fieschi, Jean Douchet, Jaques Rivette, Jean-Luc Godard, Eric Rohmer, Paul Vecchiali, Jean-Luis Comolli.

In die jaren ontmoette hij ook Pierre Cottrell, die ondanks enkele meningsverschillen zijn grote vriend en producent van enkele van zijn films zou worden. Gevraagd in 1974 naar de reden die hem dreef om films te maken, zou Eustache antwoorden: " In mijn twintiger jaren heb ik ongeveer twee uur nagedacht. Ik denk niet vaak na, maar die keer dacht ik echt diep na. Ik vroeg mezelf af: wat zal er van mijn leven worden? Ik heb twee kinderen, ik verdien 30.000 oude franken per maand, ik werk vijftig uur per week, ik woon in een sociale woning. Ik ben heel bang dat mijn leven triest zal zijn, dat het zal lijken op de karikaturen van arme levens die ik om me heen zie.Ik was doodsbang dat mijn leven op die karikaturen zou lijken. Ik kan noch schrijver, noch schilder, noch musicus worden. Dan blijft het gemakkelijkste over, de bioscoop. Ik zal elke avond, elke zaterdag en elke zondag, al mijn vrije tijd, doorbrengen in de bioscoop. Ik zal aan niets anders denken dan dat om mijn gedachten af te leiden van het stomme werk dat ik doe. In twee uur, in één stad, nam ik het besluit omme laten verslinden door een passie. En terwijl ik nadacht, werd ik teruggeroepen door mijn voorman ".

Na aanwezig te zijn geweest bij de opnames van verschillende films van Rohmer en Douchet, besloot Eustache in 1963 achter de camera te gaan staan en draaide hij zijn eerste korte film, getiteld "La soirée", dankzij de film die voor hem was aangekocht door Paul Vecchiali, die ook een van de hoofdrolspelers in de film zou zijn. De film is nooit postuum uitgebracht en is nog steeds niet uitgebracht. Zijn echte eerste werk is een42' middellange film uit hetzelfde jaar, getiteld 'Du côté de Robinson' (maar nu unaniem bekend onder de titel 'Les mauvaises frequentations').

In de jaren zestig deed Eustache ook veel ervaring op als editor door mee te werken aan films van anderen: een korte film van Philippe Théaudière ('Dedans Paris', 1964), een tv-programma gemaakt voor de serie 'Cinéastes de notre temps' (1966) gewijd aan Jean Renoir en gemaakt door Jaques Rivette, de speelfilm 'Les idoles' van Marc'O en de korte film"Jean-André Fieschi's 'L'accompagnement' (1967), en in 1970 Luc Moullet's 'Une aventure de Billy le kid'.

Tussen eind 1965 en begin 1966 keerde hij terug naar Narbonne voor de opnames van 'Le Père Noël a les yeux bleus', met Jean-Pierre Léaud. Na zijn scheiding van Jeanne Delos, tijdens zijn liefdesrelatie met Françoise Lebrun, maakte hij twee documentaires: 'La Rosiére de Pessac' (1968) en 'Le cochon' (1970), in co-regie met Jean-Michel Barjol. In 1971 draaide hij in zijn flat 'Numéro zéro', een twee uur durende film in de filmindustrie.waarin de grootmoeder van moederskant de regisseur vertelt over haar leven.

Aan het eind van de jaren 1970 werd een ingekorte versie voor televisie, getiteld 'Odette Robert', bewerkt door Eustache, maar de originele versie bleef ongemonteerd tot 2003.

In Parijs leerde hij Jean-Jaques Schul, Jean-Noel Picq en René Biaggi kennen, een trio 'Marseillais' met wie hij vele jaren van de nacht doorbracht in de clubs van Saint-Germain des Prés, wat aanleiding gaf tot een soort heropleving van het dandyisme waarmee Eustache later zou worden geïdentificeerd en dat een adequate filmische representatie zou vinden in het personage van Alexandre, de hoofdpersoon van 'La maman et laputain'.

Na zijn scheiding van Françoise Lebrun in het begin van de jaren 1970 verhuisde hij naar de Rue de Vaugirard, waar hij samenwoonde met Catherine Garnier en kennismaakte met Marinka Matuszewski, een jonge Poolse verpleegster. Het was precies zijn moeilijke relatie met deze twee vrouwen die het onderwerp zou worden van zijn beroemdste film, 'La maman et la putain', opgenomen in 1972 en het jaar daarop gepresenteerd in Cannes, waarkreeg een speciale vermelding en verdeelde het publiek.

In 1974 begonnen de opnames van "Mes petites amoureuses" (getekend door de dood van Odette Robert), die na het discrete succes van zijn voorganger in comfortabele omstandigheden kon worden gedraaid. De film bleek helaas een commerciële mislukking. Drie jaar van inactiviteit volgden en in 1977 draaide hij "Une sale histoire", met Jean-Noel Picq, Jean Douchet en Michel Lonsdale. Hij speelde in een paar korte sequentiesvan 'Der amerikanische Freund' van Wim Wenders en 'La tortue sur le dos' van Luc Béraud (die eerder zijn assistent was geweest).

In 1979 draaide hij een tweede versie van 'La Rosiére de Pessac', waarin hij dezelfde ceremonie elf jaar eerder in zijn geboortestad verfilmde. In 1980 draaide hij zijn laatste drie korte televisiefilms: 'Le jardin des délices de Jerôme Bosch', 'Offre d'emploi' en 'Les photos d'Alix.

In augustus, tijdens een verblijf in Griekenland, viel hij van een terras en brak zijn been. Gerepatrieerd door de Franse ambassade, onderging hij een operatie, maar de reconstructie van het bot maakte hem blijvend invalide. Hij bracht de rest van zijn dagen door opgesloten in zijn flat, veel projecten schrijvend die niet zouden worden gerealiseerd. Hij stuurde naar de 'Cahiers du cinéma' (waarvoorHij gaf ook een laatste interview uit, gepubliceerd in februari 1981) de tekst van een onvoltooid scenario getiteld 'Peine perdue'. Hij nam een cassette op met de dialogen van een korte film getiteld 'La rue s'allume', bedacht met Jean-François Ajion.

In de nacht van 4 op 5 november 1981 beroofde Jean Eustache zichzelf van het leven met een steekwond in het hart in zijn flat in de Rue Nollet.