Βιογραφία - Η αναζήτηση της εσωτερικής τέχνης

Ο Paul Klee γεννήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 1879 στο Munchenbuchsee, κοντά στη Βέρνη. Γεννημένος σε οικογένεια μουσικών, πήρε τη γερμανική υπηκοότητα του πατέρα του, Hans Klee- η μητέρα του Ida ήταν Ελβετίδα. Σε ηλικία επτά ετών ο Paul μυήθηκε στη μελέτη του βιολιού και έγινε μέλος μιας ορχήστρας. Η μουσική θα τον συνόδευε σε όλη του τη ζωή.

Παρακολούθησε μαθήματα στο δημοτικό σχολείο, δηλαδή στο Progymnasium και στο Literaturschule της γενέτειράς του, αλλά έδειξε από την αρχή μια έντονη κλίση για το σχέδιο. Ήταν μόλις δεκατριών ετών όταν γέμισε αμέτρητα τετράδια με σχέδια, πολλά από τα οποία ήταν αντίγραφα εικονογραφημένων ημερολογίων και εικονογραφήσεις από περιοδικά.

Από το 1895 και μετά, τα σχέδια της φύσης πολλαπλασιάζονται: η Βέρνη και τα περίχωρά της, το Φρίμπουργκ, το Μπάτενμπεργκ, η λίμνη Τούνε και οι Άλπεις. Τον Νοέμβριο του 1897 ο Paul Klee αρχίζει επίσης να τηρεί το δικό του ημερολόγιο, το οποίο συνεχίζει ασυνεχώς μέχρι το 1918 και το οποίο θα γίνει διάσημο.

Κουρασμένος από τη ζωή που ζούσε στη χώρα του, άρχισε να νιώθει την ανάγκη για ελευθερία και για εμβάθυνση στην τέχνη του, γι' αυτό και μετακόμισε στο Μόναχο, όπου γράφτηκε στην ιδιωτική σχολή σχεδίου του Heinrich Knirr.

Την ίδια εποχή, ο χαράκτης Walter Ziegler μύησε τον Klee στην τεχνική της χαρακτικής. Φυσικά, άρχισε επίσης να συχνάζει στην τοπική καλλιτεχνική και πολιτιστική ζωή (μεταξύ άλλων, παρακολούθησε το μάθημα του Franz von Stuck στη Βασιλική Ακαδημία, όπου γνώρισε τον Kandinsky). Σε μια συναυλία μετά το τέλος της γνωρίστηκε με μια πιανίστα: την Karoline Stumpf, γνωστή ως Lily. Ανάμεσα στους δύο αναπτύχθηκε μια σχέση:δέκα χρόνια αργότερα θα ενωθούν με τα δεσμά του γάμου.

Ακολουθώντας τα χνάρια των συναδέλφων του του 19ου αιώνα, το πρόγραμμα σπουδών ενός καλλιτέχνη με τόσο υψηλό επίπεδο ευαισθησίας και πολιτιστικής προετοιμασίας δεν θα μπορούσε να μην περιλαμβάνει ένα ταξίδι στην Ιταλία. Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Paul Klee έβαλε πλώρη για τη Μπελπάιζα, επισκεπτόμενος το Μιλάνο, τη Γένοβα, την Πίζα, τη Ρώμη, τη Νάπολη και τέλος τη Φλωρεντία. Επιστρέφοντας στη Βέρνη το 1903, ετοίμασε τη σειρά χαρακτικών, που αργότερα έγινε γνωστή ως"Εφευρέσεις".

Η πνευματική και καλλιτεχνική ωρίμανση του Κλέε ήταν ασταμάτητη: το 1906 αισθάνθηκε ότι είχε πλέον ανακαλύψει το προσωπικό του στυλ, ένα συναίσθημα που επιβεβαιώνεται από τα παρακάτω λόγια από το διάσημο ημερολόγιό του: " Μπόρεσα να προσαρμόσω τη φύση άμεσα στο στυλ μου. Η έννοια του στούντιο είναι ξεπερασμένη. Όλα θα είναι Κλέε, είτε περνούν μέρες μεταξύ της αποτύπωσης και της αναπαραγωγής είτε μόνο λίγες στιγμές. ".

Τον Σεπτέμβριο στη Βέρνη παντρεύτηκε τη Lily Stumpf- το ζευγάρι μετακόμισε στο Μόναχο και λίγο αργότερα γεννήθηκε ο Felix, ο πρώτος τους γιος. Ωστόσο, αυτή την ακριβή συνειδητοποίηση ακολούθησε μια πικρή απογοήτευση μόλις τον επόμενο χρόνο: η επιτροπή αποδοχής της Εαρινής Σέσσιον του Μονάχου απέρριψε τις "Εφευρέσεις" που είχε υποβάλει ο καλλιτέχνης.

Ως αντίδραση, ο Klee διοργάνωσε την πρώτη του ατομική έκθεση με έργα που δημιουργήθηκαν μεταξύ 1907 και 1910 στο Kunstmuseum της Βέρνης (Αύγουστος), στο Kunsthaus της Ζυρίχης (Οκτώβριος), στο Kunstandlung zum Hohen Haus στο Wintertur (Νοέμβριος) και στην Kunsthalle της Βασιλείας (Ιανουάριος 1911).

Λίγο αργότερα, ο Alfred Kubin επισκέφθηκε τον Klee και εξέφρασε θερμό ενθουσιασμό για τα σχέδια του καλλιτέχνη. Μεταξύ των δύο αναπτύχθηκε στενή φιλία και πυκνή αλληλογραφία. Ο Klee άρχισε να δημιουργεί εικονογραφήσεις για το έργο του Βολταίρου "Καντίντ", οι οποίες επρόκειτο να εκδοθούν το 1920 από τον εκδότη Kurt Wolff στο Μόναχο.

Κατά τη διάρκεια του χειμώνα έγινε δεκτός στον κύκλο του "Der Blaue Reiter" (της περίφημης "αδελφότητας" που δημιούργησε ο Καντίνσκι)- γνώρισε επίσης και σύχναζε με τον Μαρκ, τον Γιαβλένσκι και τη Βερεφκίνα. Αφού συμμετείχε στη δεύτερη έκθεση του "Blaue Reiter", ταξίδεψε στο Παρίσι, επισκέφθηκε τα εργαστήρια των Delaunay, Le Fauconnier και Karl Hofer και είδε τα έργα των Braque, Picasso και Henri Rousseau,Derain, Vlaminck και Matisse.

Στις 27 Νοεμβρίου 1913, σχηματίστηκε η "Νέα Σέσιον του Μονάχου", ο Paul Klee ήταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη, ενώ ο Marc και ο Kandinsky έμειναν στο περιθώριο. Την επόμενη χρονιά ταξίδεψε στην Τυνησία με τη συνοδεία του Macke και του Moilliet, αγγίζοντας διάφορες τοποθεσίες στο δρόμο του: Καρχηδόνα, Hammamet, Kairouan, Τύνιδα. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Τυνησία, στις 16 Απριλίου, έγραψε στο δικό τουημερολόγιο: Το χρώμα με κατέχει. Δεν χρειάζεται να προσπαθήσω να το συλλάβω. Με κατέχει για πάντα, μπορώ να το νιώσω. Αυτό είναι το νόημα της ευτυχισμένης ώρας: το χρώμα και εγώ είμαστε ένα. Είμαι ζωγράφος. ".

Εν τω μεταξύ, όμως, παράλληλα με τα "ιδιωτικά" επιτεύγματα του ζωγράφου, υπάρχουν τα συγκεκριμένα και βίαια δράματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος. Είναι ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, ένα γεγονός που θα ταρακουνήσει τον καλλιτέχνη μέχρι το μεδούλι.

Κοντά στο Βερντέν σκοτώθηκε ο Franz Marc- την ίδια στιγμή ο Klee έλαβε τη δική του κλήση στα όπλα και στάλθηκε στο Μόναχο με το δεύτερο εφεδρικό σύνταγμα πεζικού. Ευτυχώς, το ενδιαφέρον επιδραστικών φίλων του επέτρεψε να μείνει μακριά από το μέτωπο μέχρι το τέλος της σύγκρουσης.

Όταν τελείωσε ο πόλεμος, η ζωή επανήλθε σε μια σχετική κανονικότητα. Τον Μάιο του 1920 πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση του έργου του καλλιτέχνη στην γκαλερί Neue Kunst, όπου παρουσιάστηκαν 362 έργα. Τον Οκτώβριο, ο Βάλτερ Γκρόπιους, διευθυντής του Bauhaus, προσκάλεσε τον Paul Klee να διδάξει στη Βαϊμάρη. Από την εμπειρία αυτή προέκυψαν οι δίτομες εκδόσεις του Bauhaus "Padagogisches Skizzenbuch" και ένα απόσπασμαδιαλέξεις από το μάθημα του 1921-22 με τίτλο "Beitrage zur bildnerischen Formlehre".

Στον κόσμο της τέχνης, διαμορφώθηκε το κίνημα του Σουρεαλισμού στο οποίο ο Klee έβλεπε με συμπάθεια. Είναι ιστορικό γεγονός, για παράδειγμα, ότι ο καλλιτέχνης συμμετείχε ακόμη και στην πρώτη έκθεση της ομάδας στην γκαλερί Pierre στο Παρίσι.

Από τις 17 Δεκεμβρίου 1928 έως τις 17 Ιανουαρίου 1929 ταξίδεψε στην Αίγυπτο με στάσεις στην Αλεξάνδρεια, το Κάιρο, το Ασουάν και τη Θήβα. Η επιστροφή του συνέπεσε με τη λήξη του συμβολαίου του με το Bauhaus για να αναλάβει μια θέση καθηγητή στην Ακαδημία του Ντίσελντορφ.

Στην ηλικία των 50 ετών, ο Κλέε μπορεί να δηλώσει ότι έχει φτάσει, ότι τον θαυμάζει και τον σέβεται όλος ο κόσμος. Αλλά νέα προβλήματα απειλούν τον ίδιο και την οικογένειά του. Η ηρεμία απειλείται από ένα συγκεκριμένο όνομα: τον Αδόλφο Χίτλερ. Είναι 30 Ιανουαρίου 1933 όταν ο Χίτλερ γίνεται καγκελάριος του Ράιχ και οι επιπτώσεις γίνονται αμέσως αισθητές.

Κατά τη διάρκεια της απουσίας τους το σπίτι του Klee στο Dessau ερευνήθηκε εξονυχιστικά και τον Απρίλιο ζητήθηκε από τον καλλιτέχνη να πιστοποιήσει την άρια καταγωγή του. Στα τέλη Απριλίου ο Klee μετακόμισε από το Dessau στο Ντίσελντορφ. Παράλληλα απολύθηκε χωρίς προειδοποίηση από την καθηγητική του θέση στην Ακαδημία.

Μετά από επιμονή της Λίλι, που ανησυχούσε για τον ναζιστικό εκφοβισμό, ο Κλέε πήρε την απόφασή του και στις 23 Δεκεμβρίου έφυγε από τη Γερμανία για να επιστρέψει στο πατρικό του σπίτι στη Βέρνη. Δυστυχώς, μόλις έφτασαν στη Βέρνη, εμφανίστηκαν σχεδόν αμέσως τα πρώτα σημάδια του επώδυνου σκληροδέρματος που θα οδηγούσε στο θάνατο του Κλέε πέντε χρόνια αργότερα.

Στη Γερμανία, εν τω μεταξύ, η τέχνη του λοιδορήθηκε. Στις 19 Ιουλίου 1937 εγκαινιάστηκε στο Μόναχο η έκθεση αυτού που οι Ναζί είχαν χαρακτηρίσει ως "Εκφυλισμένη Τέχνη" (μια σφραγίδα που αφορούσε ένα πολύ ευρύ πεδίο καλλιτεχνικής παραγωγής, πρώτα και κύρια, φυσικά, τη μουσική, που εκείνη την εποχή ήταν πολύ προχωρημένη για τα "ευαίσθητα" αυτιά των αμβλύων Ναζί).με 17 έργα, τα οποία επισημάνθηκαν ως παραδείγματα μιας μορφής έκφρασης που παρομοιάζεται με εκείνη των ψυχικά ασθενών. Τουλάχιστον εκατό έργα αποσύρθηκαν από τις γερμανικές συλλογές. Σε ένδειξη θαυμασμού και υποστήριξης, ο Κλέε δέχτηκε επίσκεψη από τον Πικάσο στις 28 Νοεμβρίου 1939.

Τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους, το Kunsthaus της Ζυρίχης φιλοξένησε μια έκθεση με 213 έργα από τα έτη μεταξύ 1935 και 1940. Στις 10 Μαΐου ο Klee μπήκε στο σανατόριο και αργότερα εισήχθη στο νοσοκομείο του Λοκάρνο-Μουράλτο, καθώς η κατάστασή του επιδεινώθηκε. Εκεί πέθανε ο Paul Klee στις 29 Ιουνίου 1940.