Biografie - Leven in het theater

Henrik Ibsen werd op 20 maart 1828 geboren in Skien, Noorwegen. Het bedrijf van zijn vader, een koopman, ging failliet toen Henrik nog maar zeven jaar oud was: het gezin verhuisde naar de buitenwijken. De jonge Ibsen werd op zijn vijftiende naar de duikschool van Grimstad gestuurd om het vak van apotheker te leren. Zijn financiële problemen werden nog groter toen hij pas achttien was,wordt vader van een buitenechtelijke zoon; hij zoekt zijn toevlucht in studie en het lezen van revolutionaire meditaties.

Henrik Ibsen begon dus voor het theater te schrijven: zijn eerste toneelstuk was 'Catiline', dat hij onder het pseudoniem Brynjolf Bjarme wist te publiceren: het is een historische tragedie beïnvloed door Schiller en de Europese geest van het Risorgimento. Catiline werd pas in 1881 in Stockholm opgevoerd.

In 1850 verhuisde Ibsen naar Cristiania - het huidige Oslo - waar hij erin slaagde zijn toneelstuk 'Het tumult van de krijger', een eenakter beïnvloed door het nationalistische en romantische klimaat, te laten opvoeren. Door zijn contacten met de theaterwereld kreeg hij in 1851 theateropdrachten, eerst als theaterassistent en schrijver, daarna als toneelmeester bijIn deze rol, op kosten van het theater, kreeg hij de kans om door Europa te reizen en zichzelf te confronteren met de andere realiteiten van de podiumkunsten. Uit deze periode stammen het toneelstuk 'Johannesnacht' (1853) en het historische drama 'Vrouw Inger van Østrat' (1855), dat vooruitloopt op Ibsens problemen met vrouwen.

In 1857 werd hij benoemd tot directeur van het Nationaal Theater in Christiania: hij trouwde met Susanna Thoresen, stiefdochter van de schrijfster Anna Magdalena Thoresen, en op basis van zijn ervaring in Bergen bleef hij toneelstukken schrijven: het sprookjesdrama 'De krijgers van Helgeland' (1857), het dramatische gedicht 'Terje Vigen' (1862) tussen geschiedenis en legende, de theatrale satire 'De komedieof Love' (1862), het historische drama 'The Pretenders to the Throne' (1863).

Vanaf 1863 begon hij, dankzij een staatsbeurs voor buitenlandse reizen, aan een lange periode van verblijven - van 1864 tot 1891 - waarin hij zich verplaatste tussen München, Dresden en Rome. Vooral in Italië werd Henrik Ibsen getroffen door de verspreiding van de ideeën van het Risorgimento en de strijd voor eenheid, die hem aanzetten tot het ontwikkelen van scherpe kritiek op zijn landgenoten en deUit deze periode stammen de toneelstukken 'Brand' (1866, geschreven in Rome), 'Peer Gynt' (1867, geschreven in Ischia), de briljante prozakomedie 'De Jeugdliga' (1869) en het drama 'Caesar en de Galileo' (1873).

Ibsens ontmoeting met Georg Brandes, de Deense schrijver en literatuurcriticus, is zeer veelzeggend: Brandes' ideeën zijn gericht op een literaire - en ook theatrale - hervorming in een realistische en kritisch maatschappelijke zin. Voor hem moet de auteur een maatschappelijke plicht voelen om problemen aan de kaak te stellen, ze te onderwerpen aan kritiek en ze realistisch te contextualiseren in zijn eigen tijd.

Ibsen nam deze ideeën over en maakte ze tot de zijne: vanaf 1877 hervormde hij de criteria van zijn theaterproductie en initieerde hij de fase van het sociaal theater, waarmee hij leugens en hypocrisie wilde ontmaskeren, de waarheid en individuele vrijheid naar voren wilde brengen, sociale en culturele vooroordelen en ongelijkheden aan de oppervlakte wilde brengen - ook met betrekking tot de positie van de vrouw - en de sociale en culturele ongelijkheden aan de kaak wilde stellen.Vanaf hier maakt Ibsen in zijn werk de drama's van families en individuen sterk voelbaar tegen een hypocriete en moedeloze maatschappij, en gaat zelfs zo ver dat hij een sterke kritiek ontwikkelt op het instituut huwelijk.

De grote doorbraak kwam met 'The Pillars of Society' (1877), daarna met 'The Spectres' (1881) en 'The Wild Duck' (1884).

Met 'A Doll's House' (1879) verdedigt ze het recht op vrijheid en autonomie voor vrouwen in de keuzes van hun eigen leven, in een maatschappij waarin vrouwen alleen echtgenote en moeder kunnen zijn, of minnares. Ibsens toneelstuk werd door feministische bewegingen overgenomen als hun vaandel, hoewel Ibsens culturele intentie was om de universele persoonlijke vrijheid van elk individu te verdedigen,Casa di bambola' was een groot succes in heel Europa: in Italië voerde het gezelschap van Eleonora Duse het op in het Teatro dei Filodrammatici in Milaan in 1891.

Latere werken werden beïnvloed door de psychoanalyse van Sigmund Freud: deze omvatten 'Villa Rosmer' (1886), 'The Woman of the Sea' (1888) en 'Edda Gabler' (1890). Andere werken van Ibsen zijn 'The Builder Solness' (1894), 'The Little Eyolf' (1894), 'John Gabriel Borkman' (1896), 'When We Dead We Wake' (1899).

Henrik Ibsen stierf in Cristiania (Oslo) op 23 mei 1906.