Biografie - Wat kunnen dichters nog doen?

• Diepgaande artikelen over Umberto Saba en zijn gedichten

Umberto Poli werd geboren in Triëst op 9 maart 1883. Zijn moeder, Felicita Rachele Cohen, was van Joodse afkomst en behoorde tot een familie van kooplieden die in het getto van Triëst werkten.

Haar vader Ugo Edoardo Poli, een handelsagent uit een adellijke Venetiaanse familie, had zich aanvankelijk tot het Joodse geloof bekeerd om met Rachele te kunnen trouwen, maar verliet haar toen ze in verwachting was van zijn kind.

De toekomstige dichter groeit dus op in een melancholische context door het ontbreken van een vaderfiguur. Drie jaar lang wordt hij opgevoed door Peppa Sabaz, een Sloveense voedster, die de kleine Umberto alle genegenheid geeft die ze heeft (na het verlies van een zoon). Saba zal over haar schrijven en haar " moeder van vreugde "Hij groeide later op bij zijn moeder, samen met twee tantes en onder de voogdij van Giuseppe Luzzato, zijn oom, een voormalige Garibaldiaan.

Zijn adolescentiestudie verloopt nogal onregelmatig: hij gaat eerst naar het gymnasium 'Dante Alighieri' en daarna naar de Academie voor Handel en Nautiek, die hij echter halverwege het schooljaar opgeeft. In deze periode benadert hij de muziek, mede door zijn vriendschap met Ugo Chiesa, een violist, en Angelino Tagliapietra, een pianist. Zijn pogingen om viool te leren spelen zijn echter slecht; hij isIn plaats daarvan leverde de compositie van zijn eerste gedichten al de eerste goede resultaten op. Hij schreef onder de naam Umberto Chopin Poli: zijn werken zijn voornamelijk sonnetten, duidelijk beïnvloed door Parini, Foscolo, Leopardi en Petrarca.

In 1903 verhuisde hij naar Pisa om zijn studie voort te zetten. Hij volgde Italiaanse literatuurcursussen bij professor Vittorio Cian, maar haakte al snel af om verder te gaan met archeologie, Latijn en Duits.

Het jaar daarop raakte hij door meningsverschillen met zijn vriend Chiesa in een zware depressie die hem deed besluiten terug te keren naar Triëst. In deze periode bezocht hij het 'Caffè Rossetti', een historische ontmoetingsplaats voor jonge intellectuelen; hier ontmoette hij de toekomstige dichter Virgilio Giotti.

In 1905 verliet hij Triëst om naar Florence te gaan, waar hij twee jaar verbleef en waar hij de 'vociani' artistieke kringen van de stad frequenteerde, zonder zich echter aan een van hen te hechten.

Tijdens een van zijn weinige bezoeken aan huis ontmoette hij Carolina Wölfler, die de Lina van zijn gedichten zou worden en die zijn vrouw zou worden.

Hoewel hij geografisch binnen de grenzen van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk woonde, was hij Italiaans staatsburger en in april 1907 vertrok hij voor militaire dienst. Zijn 'Militaire Verzen' ontstonden in Salerno.

Hij keerde terug naar Triëst in september 1908 en ging in zaken met zijn toekomstige zwager om twee winkels in elektrische goederen te runnen. Op 28 februari trouwde hij met Lina in een Joodse ceremonie. Het jaar daarop werd hun dochter Linuccia geboren.

In 1911 publiceerde hij onder het pseudoniem Umberto Saba zijn eerste boek: 'Poesie', gevolgd door 'Coi miei occhi (mijn tweede dichtbundel)', tegenwoordig bekend als 'Trieste e una donna'. Het pseudoniem lijkt van onduidelijke herkomst te zijn; men denkt dat hij het koos als eerbetoon aan zijn geliefde kindermeisje Peppa Sabaz, of misschien als eerbetoon aan zijn Joodse afkomst (het woord 'saba' betekent 'grootvader').

Uit deze periode dateert het artikel 'Quello che resta da fare ai poeti' (Wat de dichters nog te doen staat), waarin Saba een rechtlijnige en oprechte poëtische stijl voorstelt, zonder franje; hij zet het model van Manzoni's 'Sacred Hymns' af tegen de productie van D'Annunzio. Hij diende het artikel in voor publicatie bij het tijdschrift Voices, maar het werd afgewezen: het zou pas in 1959 worden gepubliceerd.

Na het verraad van zijn vrouw maakte hij een crisis door en besloot met zijn gezin naar Bologna te verhuizen, waar hij voor de krant 'Il Resto del Carlino' werkte, en in 1914 naar Milaan, waar hij de leiding kreeg over het café van het Eden Theater.

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd hij onder de wapenen geroepen: eerst was hij in Casalmaggiore in een kamp voor Oostenrijkse krijgsgevangenen, daarna werkte hij als typist op een militair kantoor; in 1917 was hij op het vliegveld van Taliedo, waar hij werd aangesteld als houtinspecteur voor de bouw van vliegtuigen.

In deze periode verdiepte hij zich in Nietzsche en zijn psychologische crises laaiden weer op.

Na de oorlog keerde hij terug naar Triëst, waar hij enkele maanden directeur was van een bioscoop (eigendom van zijn zwager), enkele reclameteksten schreef voor 'Leoni Films' en vervolgens - dankzij de hulp van zijn tante Regina - het antiquariaat Mayländer overnam.

Ondertussen kreeg de eerste versie van de 'Canzoniere' vorm, een werk dat het daglicht zou zien in 1922 en dat al zijn poëtische productie van die periode zou samenbrengen.

Daarna begon hij de literatoren van het tijdschrift 'Solaria' te bezoeken, die in 1928 een heel nummer aan hem wijdden.

Na 1930 deed een intense zenuwinzinking hem besluiten naar Triëst te gaan voor analyse bij Dr. Edoardo Weiss, een leerling van Freud.

In 1938, kort voor het begin van de Tweede Wereldoorlog, werd Saba als gevolg van de rassenwetten gedwongen de boekhandel formeel op te geven en naar Parijs te emigreren. Eind 1939 keerde hij terug naar Italië, waar hij zijn toevlucht zocht in Rome, waar zijn vriend Ungaretti hem probeerde te helpen, helaas zonder resultaat; hij ging terug naar Triëst, vastbesloten om de nationale tragedie samen met de andere Italianen het hoofd te bieden.

Na 8 september 1943 werd hij gedwongen te vluchten met Lina en Linuccia: ze verborgen zich in Florence en wisselden vaak van verblijfplaats. De vriendschap van Carlo Levi en Eugenio Montale troostte hem; de laatste, die zijn leven riskeerde, bezocht Saba elke dag in zijn tijdelijke huis.

Ondertussen werd zijn bundel 'Ultime cose' gepubliceerd in Lugano, die later werd toegevoegd aan de definitieve uitgave van 'Canzoniere' (Turijn, Einaudi) in 1945.

Na de oorlog woonde Saba negen maanden in Rome en verhuisde daarna naar Milaan, waar hij tien jaar bleef. In deze periode werkte hij samen met de 'Corriere della Sera' en publiceerde hij 'Scorciatoie' - zijn eerste verzameling aforismen - bij Mondadori.

Hij ontving onder andere de eerste 'Premio Viareggio' voor naoorlogse poëzie (1946, ex aequo met Silvio Micheli), de 'Premio dell'Accademia dei Lincei' in 1951 en de 'Premio Taormina'. De Universiteit van Rome verleende hem een eredoctoraat in 1953.

In 1955 was hij moe, ziek en radeloos door de ziekte van zijn vrouw en liet hij zich opnemen in een kliniek in Gorizia: hier bereikte hem op 25 november 1956 het nieuws van de dood van zijn Lina. Precies negen maanden later, op 25 augustus 1957, stierf ook de dichter.

Diepgaande artikelen over Umberto Saba en zijn gedichten

• Triëst (1910)
• Aan mijn vrouw (1911)
• Doel (1933)
• Sneeuw (1934)
• Amai (1946)