Біяграфія • Мастацтва ў перспектыве

Адзін з галоўных дзеячаў Адраджэння, распрацоўшчык матэматычнай перспектывы і тэарэтык мастацтва, Леон Батыста Альберці нарадзіўся ў Генуі ў 1404 г., пазашлюбны сын Ларэнца Альберці, выгнанніка Фларэнтыйскі член багатай купецкай сям'і, выгнаны з Фларэнцыі ў 1382 годзе па палітычных прычынах.

Вучыўся ў Падуі, асабліва прысвяціўшы сябе паглыбленню пісьменства. Такім чынам узрываецца яго любоў да класіцызму, так што пазней ён складзе «Descriptio Urbis Romae», першае сістэматычнае даследаванне па рэканструкцыі рымскага горада.

Затым ён пераехаў у Балонню, каб пачаць вывучэнне кананічнага права і грэчаскай мовы, але не выключаючы са сваіх інтарэсаў музыку, жывапіс, скульптуру, архітэктуру, а таксама фізіка-матэматычныя навукі. Аднак пасля смерці яго бацькі ў 1421 годзе ў сям'і ўзніклі сур'ёзныя канфлікты, да якіх дадаліся эканамічныя цяжкасці, тыя самыя, якія, верагодна, прымусілі яго прыняць рэлігійныя ордэны і пачаць царкоўную кар'еру.

У 1431 г. ён стаў сакратаром патрыярха Града, а ў 1432 г., пераехаўшы ў Рым, быў прызначаны апостальскім абрэвіятарам (гэтая пасада заключалася ў падпісванні апостальскіх «зводак», г.зн. распараджэнняў Папы накіраваны ў біскупы), пасаду, якую ён займаў 34 гады на працягу iякія жылі паміж Рымам, Ферарай, Балонню і Фларэнцыяй.

Улічваючы важнасць яго дзейнасці як архітэктара і мастака, важную частку яго літаратурнай творчасці складаюць трактаты па архітэктуры ("De re aedificatoria", 1452 г., манументальная праца ў дзесяці тамах, якая прынесла яму вядомасць як «Вітрувій новай архітэктуры»), жывапісу («De pictura», 1435, пазней перакладзены ім на народную мову пад назвай «Пра жывапіс») і скульптуры. У сваіх творах, адштурхваючыся ад разважанняў пра мастацтва антычнасці, ён развівае тэорыю, згодна з якой прыгажосць ёсць не што іншае, як гармонія, якую можна выказаць матэматычна, паміж цэлым і яго часткамі: адсюль думка, што ў «прапорцыі» Рымскія пабудовы складаюць аснову архітэктурнага праектавання.

Пачынаючы з 1433 г. ён прысвяціў сябе складанню на народнай мове чатырох «Кніг сям'і», магчыма, свайго шэдэўра, завершанага ў 1441 г. Трактат узнаўляе дыялог, які адбыўся ў Падуі ў 1421 г., у якім чатыры члены сям'і Альберці ўдзельнічалі, да якой аўтар дадае пятага, Батысту, уяўнага персанажа, які, верагодна, увасабляе самога Альберці ў маладосці. У гэтым дыялогу сутыкаюцца дзве супрацьлеглыя візіі: з аднаго боку новая буржуазная і сучасная ментальнасць, з другога — мінулае, традыцыя.

Сярод яго незлічоных дасягненняў у галіне архітэктуры мы згадваемхто з'яўляецца аўтарам так званага Tempio Malatestiano ў Рыміні і Palazzo Rucellai у Фларэнцыі; які адказваў за завяршэнне Святой Марыі Навэлы (заўсёды ў горадзе Медычы), царквы Сант-Андрэа ў Мантуі і званіцы сабора ў Ферары.

Падводзячы вынік, можна сказаць, што Леон Батыста Альберці абагульняе ў сабе характарыстыкі новага чалавека эпохі Адраджэння, так званага «ўніверсальнага чалавека», узор якога Леанарда давёў да найвышэйшых вышынь. Гэта мастакі і інтэлектуалы эпохі Адраджэння, чыя вынаходлівасць і ўніверсальнасць дазволілі ім дасягнуць поспехаў у самых розных галінах культуры.

Што тычыцца твораў генуэзскага генія, варта яшчэ ўспомніць сачыненне ў 1450 г. «Мома» (Momo), сатырычнага рамана, напісанага на лацінскай мове, у якім ён з пэўнай горыччу распавядае пра паміж літаратурай і палітыкай. Акрамя таго, не варта забываць «Апалогію» на лацінскай мове 1437 г., свайго роду брэвіярый яго жыццёвай філасофіі.

Пасля доўгага, інтэнсіўнага і працавітага жыцця ён памёр у Рыме 25 красавіка 1472 г.