Βιογραφία - Ρομαντική, όχι συναισθηματική

Ο Χάινριχ Χάινε γεννήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 1797 στο Ντίσελντορφ σε μια αξιόλογη οικογένεια Εβραίων εμπόρων και τραπεζιτών. Ο πατέρας του ήταν έμπορος υφασμάτων με στενές επαφές με αγγλικά εργοστάσια, ενώ η μητέρα του ανήκε σε μια επιφανή ολλανδική οικογένεια. Τα πρώτα στοιχειώδη στοιχεία της παιδείας τα έλαβε από τη μητέρα του Μπέτι, η οποία τον έγραψε το 1807 στο καθολικό γυμνάσιο του Ντίσελντορφ που διοικούσαν οι Ιησουίτες πατέρες,Το σχολείο ήταν ένα μαρτύριο γι' αυτόν και, επιπλέον, τα μαθήματα διδάσκονταν όχι μόνο στα γερμανικά αλλά και στα γαλλικά, γεγονός που τον έκανε ακόμη πιο ανήσυχο, δεδομένης της μη εξοικείωσής του με τις γλώσσες και την εκμάθησή τους (αλλά τα σκαμπανεβάσματα της γαλλικής κυριαρχίας στην πόλη του ξύπνησαν μέσα του πρώιμες γαλλόφιλες τάσεις και μια βαθιά αντιπάθεια για τους Γάλλους).για την Πρωσία).

Το 1816 ήρθε ο πρώτος του έρωτας: η ξανθιά κόρη του προέδρου του Εφετείου του Ντίσελντορφ, την οποία γνώρισε στη φιλολογική ακαδημία στο τέλος του έτους.

Αφού τελείωσε το λύκειο, ο Χάινριχ παρέμεινε αναποφάσιστος για την επιλογή της πανεπιστημιακής του σχολής για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο πατέρας του τον έστειλε στη συνέχεια στη Φρανκφούρτη για να εκπαιδευτεί με τον τραπεζίτη Rindskopf, πριν μετακομίσει στο Αμβούργο με τον αδελφό του Salomon (κάτι που συνέβη το '17).

Ένας από τους λόγους για τους οποίους ο νεαρός Χάινριχ μετακόμισε και αποδέχτηκε την πρόταση του θείου του ήταν η βεβαιότητα ότι έτσι θα έβλεπε την Αμαλί, την ξαδέλφη του, που αργότερα θα γινόταν η Λάουρα του, η θεϊκή έμπνευση για τα καλύτερα ποιήματά του. Δυστυχώς, όμως, η γλυκιά κοπέλα δεν ήθελε να το μάθει, όπως και η άλλη ξαδέλφη του, η Τερέζα. Επίσης, το 1817, ο Χάινε δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα για τοΠεριοδικό Hamburgs Watcher.

Ο θείος Σάλομον του άνοιξε ένα υφασματοπωλείο και ένα τραπεζικό πρακτορείο, προκειμένου να του εξασφαλίσει μια αξιοπρεπή στέγη. Όμως ο Χάινε είχε στο μυαλό του μόνο την Αμαλί και η χρεοκοπία δεν άργησε να έρθει. Έτσι, δεν άργησε να επιστρέψει στο Ντίσελντορφ. Στις 11 Δεκεμβρίου 1819 γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βόννης. Εκεί κατάφερε να συνάψει στενές φιλίες που κράτησαν μια ζωή και επίσηςτην ευκαιρία να παρακολουθήσει τις διαλέξεις λογοτεχνίας του A. W. Schlegel. Μετά από πρόταση του μεγάλου αυτού δασκάλου έγραψε το πρώτο του κριτικό δοκίμιο με τίτλο "Die Romantik".

Την επόμενη χρονιά εγκατέλειψε το Πανεπιστήμιο της Βόννης και γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν. Την επόμενη χρονιά εγκατέλειψε το Γκέτινγκεν και γράφτηκε στο Βερολίνο. Εκεί παρακολούθησε τα φιλοσοφικά μαθήματα του Χέγκελ και έγινε ο "αγαπημένος ποιητής" της γερμανικής διανόησης. Το 1821 ήταν μια διπρόσωπη χρονιά για τον Χάινε: αφενός πέθανε ο αγαπημένος του Ναπολέων Βοναπάρτης, τον οποίο εξυμνούσε στο "Buch Legrand", αφετέρου κατάφερε επιτέλους νανα παντρευτεί την Amelie. Εν τω μεταξύ, σε λογοτεχνικό επίπεδο, η ανάγνωση του Σαίξπηρ τον ώθησε προς το θέατρο. Έγραψε δύο τραγωδίες και ταυτόχρονα κυκλοφόρησε μια συλλογή με 66 σύντομα Lieder.

Το 1824 έφυγε από το Βερολίνο για το Γκέτινγκεν, όπου ολοκλήρωσε τις εξετάσεις του και ετοίμασε τη διατριβή του στη νομική (αποφοίτησε το '25 με άριστα αποτελέσματα). Αυτή ήταν και η χρονιά της μεταστροφής του από τον ιουδαϊσμό στον προτεσταντισμό. Έχοντας λάβει πενήντα χρυσά λουΐδια από έναν θείο του, πέρασε τις διακοπές του στο Νόρντερνεϊ, μια διαμονή που θα υπαγόρευε τον ποιητικό του κύκλο "Nordsee", ο οποίοςΤον Οκτώβριο του 1827, σημείωσε τη μεγαλύτερη λογοτεχνική του επιτυχία με την έκδοση του "Buch der Lieder" (το περίφημο "Βιβλίο των τραγουδιών"). Το 1828 βρισκόταν στην Ιταλία.

Τα σατιρικά του γραπτά και κυρίως η προσήλωσή του στον σανσιμονισμό εκνεύρισαν τους "μεγάλους πρωσικούς στρατώνες" σε τέτοιο βαθμό που ο Χάινε, το 1831, επέλεξε την εκούσια εξορία στη Γαλλία. Στο Παρίσι έγινε δεκτός με θαυμασμό και σύντομα έγινε τακτικός επισκέπτης στα λογοτεχνικά σαλόνια της πρωτεύουσας, όπου σύχναζε στην κοινότητα των Γερμανών που είχαν μεταναστεύσει εδώ, όπως ο Χούμπολντ , ο Λασάλ και ο Βάγκνερ, αλλά και οΓάλλοι διανοούμενοι όπως ο Μπαλζάκ, ο Ουγκώ και ο George Sand.

Το 1834 επισκέφθηκε τη Νορμανδία, γνώρισε τον Οκτώβριο τη Mathilde Mirat και την παντρεύτηκε το 1841. Στο μεταξύ, δημοσίευσε μερικά κριτικά δοκίμια και μερικές ποιητικές συλλογές. Τα επόμενα χρόνια ταξίδεψε πολύ, αλλά η έμπνευση έλειπε. Επίσης, επισκεπτόταν περιστασιακά τον άρρωστο θείο του Salomon στη Γερμανία.

Στις 22 Φεβρουαρίου 1848, η επανάσταση ξέσπασε στο Παρίσι και ο ποιητής βρέθηκε προσωπικά να συμμετέχει στις πολυάριθμες μάχες που έλαβαν χώρα στους δρόμους. Δυστυχώς, λίγο μετά τα γεγονότα αυτά, άρχισαν οι έντονοι πόνοι στη σπονδυλική του στήλη, σηματοδοτώντας την αρχή της δοκιμασίας που θα τον οδηγούσε στην παράλυση και στο θάνατο μέσα σε οκτώ χρόνια. Στην πραγματικότητα ήταν μυϊκή ατροφίαΑυτό δεν τον εμπόδισε να δημοσιεύσει το "Romancero" το 1951 (περιγράφοντας τα βασανιστικά βάσανα της ασθένειας) και να συγκεντρώσει τα άρθρα για την πολιτική, την τέχνη και τη ζωή που έγραψε στο Παρίσι το 1954 σε έναν τόμο (με τον μετέπειτα τίτλο "Lutetia").

Ο κουρασμένος ποιητής βρίσκεται κοντά στο τέλος. Το καλοκαίρι του 1855 το πνεύμα και το σώμα του λαμβάνουν πολύτιμη παρηγοριά από τη νεαρή Γερμανίδα Elise Krienitz (την αποκαλούσε στοργικά Mouche), στην οποία θα απευθύνει τα τελευταία του ποιήματα. Στις 17 Φεβρουαρίου 1856 η καρδιά του σταματά να χτυπά.

Αναμφίβολα ένας μεγάλος και έντονος ποιητής, η κριτική τύχη που γνώρισε το έργο του Χάινε μετά το θάνατό του είναι κυμαινόμενη. Ενώ για κάποιους υπήρξε ο μεγαλύτερος γερμανός ποιητής της μεταβατικής περιόδου μεταξύ ρομαντισμού και ρεαλισμού, για άλλους (και βλ. τους μεγάλους μετριοπαθείς αστούς κριτικούς όπως ο Καρλ Κράους ή ο Μπενεντέτο Κρότσε) η κρίση είναι αρνητική. Ο Νίτσε, από την άλλη πλευρά, τον αναγνωρίζει ως πρόδρομο,ενώ ο Μπρεχτ εκτίμησε τις προοδευτικές ιδέες του. Το "Βιβλίο των τραγουδιών" του, ωστόσο, διαθέτει εξαιρετική ελαφρότητα και τυπική ομαλότητα και είναι ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα και μεταφρασμένα έργα της γερμανικής παραγωγής. Το πιο πρωτότυπο όμως γνώρισμα των στίχων του Χάινε έγκειται στην ειρωνική χρήση του ρομαντικού υλικού, στην ένταση προς την ποίηση και ταυτόχρονα στην αντίθετη κίνηση, που αποσκοπεί στην άρνηση κάθε συναισθηματισμού, στηνσυνειδητοποίηση ότι οι νέοι καιροί απαιτούν πρωτίστως έναν διαυγή και ρεαλιστικό ορθολογισμό.