Βιογραφία - Σκέψεις και συνωμοσίες

Ο Λούκιος Αννέων Σενέκας γεννήθηκε στην Κόρδοβα, πρωτεύουσα της Βητικής Ισπανίας, μιας από τις παλαιότερες ρωμαϊκές αποικίες εκτός της ιταλικής επικράτειας. Αδέλφια του ήταν ο Νόβατος και ο Μελάς, πατέρας του μελλοντικού ποιητή Λουκάνο.

Γεννήθηκε στις 21 Μαΐου σε ένα έτος αβέβαιου προσδιορισμού, οι πιθανές ημερομηνίες που αποδίδονται από τους μελετητές είναι γενικά τρεις: 1, 3 ή 4 π.Χ. (η τελευταία είναι η πιθανότερη).

Ο πατέρας του φιλοσόφου, ο Σενέκας ο πρεσβύτερος, ήταν ιππέας και συγγραφέας πολλών βιβλίων "Controversiae" και "Suasoriae". Είχε μετακομίσει στη Ρώμη κατά τα χρόνια της ηγεμονίας του Αυγούστου: ενδιαφερόμενος για τη διδασκαλία των ρητόρων, γινόταν συχνός επισκέπτης στις αίθουσες διακηρύξεων. Παντρεύτηκε σε νεαρή ηλικία μια γυναίκα με το όνομα Ελβία, από την οποία απέκτησε τρία παιδιά, μεταξύ των οποίων και τον δεύτερο γιο του Λούκιο Άννα.Σενέκας.

Από τα νεανικά του χρόνια ο Σενέκας παρουσίασε προβλήματα υγείας: επιρρεπής σε λιποθυμίες και κρίσεις άσθματος, βασανιζόταν για χρόνια.

Στη Ρώμη, όπως επιθυμούσε ο πατέρας του, έλαβε ενδελεχή ρητορική και λογοτεχνική παιδεία, αν και τον ενδιέφερε περισσότερο η φιλοσοφία. Θεμελιώδης για την ανάπτυξη της σκέψης του ήταν η φοίτησή του στην κυνική σχολή των Sestii: ο δάσκαλος Quintus Sestius αποτελεί για τον Σενέκα το πρότυπο ενός ενδόμυχου ασκητή που επιδιώκει τη συνεχή βελτίωση μέσω της νέας πρακτικής της αυτοεξέτασης.

Μεταξύ των φιλοσοφικών δασκάλων του είναι ο Σωτήριος από την Αλεξάνδρεια, ο Άτταλος και ο Παπύριος Φαβιανός, που ανήκουν αντίστοιχα στον Νεο-Πυθαγορειανισμό, τον Στωικισμό και τον Κυνισμό. Ο Σενέκας παρακολουθεί πολύ εντατικά τις διδασκαλίες των δασκάλων, οι οποίοι τον επηρεάζουν βαθιά, τόσο με τον λόγο όσο και με το παράδειγμα μιας ζωής που ζει σε συνέπεια με τα διακηρυγμένα ιδανικά. Από τον Άτταλο μαθαίνει τις αρχές του Στωικισμούκαι τη συνήθεια των ασκητικών πρακτικών. Από τον Sozione, εκτός από την εκμάθηση των αρχών των δογμάτων του Πυθαγόρα, μυείται για κάποιο χρονικό διάστημα στη χορτοφαγική πρακτική.

Προκειμένου να θεραπεύσει τις κρίσεις άσθματος και τη χρόνια πλέον βρογχίτιδα, γύρω στο 26 μ.Χ. ο Σενέκας ταξίδεψε στην Αίγυπτο ως προσκεκλημένος του εισαγγελέα Γάιου Γαλέριου, συζύγου της αδελφής της μητέρας του Ελβίας. Η επαφή με τον αιγυπτιακό πολιτισμό επέτρεψε στον Σενέκα να συμβιβαστεί με μια διαφορετική αντίληψη της πολιτικής πραγματικότητας, προσφέροντάς του ένα ευρύτερο και πιο σύνθετο θρησκευτικό όραμα.

Επιστρέφοντας στη Ρώμη, ξεκίνησε τη δικηγορική του πρακτική και την πολιτική του σταδιοδρομία με το να γίνει Κουέστωρ και να γίνει μέλος της Συγκλήτου- ο Σενέκας απολάμβανε σημαντική φήμη ως ρήτορας, σε σημείο που έκανε τον αυτοκράτορα Καλιγούλα να ζηλέψει, ο οποίος το 39 μ.Χ. θέλησε να τον ξεφορτωθεί, κυρίως λόγω της πολιτικής του αντίληψης που σεβόταν τις πολιτικές ελευθερίες. Ο Σενέκας σώθηκε χάρη στις καλές υπηρεσίες μιας ερωμένης τουprinceps, ο οποίος δήλωσε ότι θα πέθαινε σύντομα ούτως ή άλλως λόγω της υγείας του.

Δύο χρόνια αργότερα, το 41 μ.Χ., ο Κλαύδιος, διάδοχος του Καλιγούλα, καταδίκασε τον Σενέκα σε εξορία στην Κορσική με την κατηγορία της μοιχείας με τη νεαρή Ιουλία Λιβίλλα, αδελφή του Καλιγούλα. Στη συνέχεια παρέμεινε στην Κορσική μέχρι το 49, όταν η Αγριππίνα η νεότερη κατάφερε να εξασφαλίσει την επιστροφή του από την εξορία, επιλέγοντάς τον ως κηδεμόνα του γιου της Νέρωνα.

Ο Σενέκας συνόδευσε την άνοδο του νεαρού Νέρωνα στο θρόνο (54 - 68), καθοδηγώντας τον κατά τη λεγόμενη "περίοδο της καλής διακυβέρνησης", τα πρώτα πέντε χρόνια της ηγεμονίας του. Σταδιακά η σχέση του με τον Νέρωνα επιδεινώθηκε και ο Σενέκας αποφάσισε να αποσυρθεί στην ιδιωτική ζωή, αφιερώνοντας τον εαυτό του πλήρως στις σπουδές του.

Εν τω μεταξύ, όμως, ο Νέρωνας γινόταν όλο και πιο ανυπόμονος με τον Σενέκα και τη μητέρα του Αγριππίνα. Αφού σκότωσε τη μητέρα του το 59 και τον Afranio Burro το 62, το μόνο που περίμενε ήταν μια αφορμή για να εξοντώσει και τον Σενέκα. Ο τελευταίος, που πιστεύεται ότι συμμετείχε σε μια συνωμοσία για τη δολοφονία του Νέρωνα (η συνωμοσία των Πισωνιανών, που χρονολογείται από τον Απρίλιο του 65) - στην οποία ο Σενέκας γνωρίζουμε ότι δεν συμμετείχε αλλάΟ Σενέκας αντιμετωπίζει το θάνατο με σταθερότητα και στωική γαλήνη: κόβει τις φλέβες του, αλλά λόγω γήρατος και υποσιτισμού, το αίμα δεν ρέει, οπότε πρέπει να καταφύγει στο κώνειο, το δηλητήριο που χρησιμοποίησε και ο Σωκράτης. Η αργή αιμορραγία δεν επιτρέπει στον Σενέκα ούτε να καταπιεί, οπότε - σύμφωνα με τη μαρτυρία τουΟ Τάκιτος - βυθίζεται σε μια μπανιέρα με ζεστό νερό για να προάγει την απώλεια αίματος, επιτυγχάνοντας έτσι έναν αργό και βασανιστικό θάνατο, ο οποίος τελικά επέρχεται από ασφυξία.

Τα σημαντικότερα έργα του Σενέκα περιλαμβάνουν:

- κατά τη διάρκεια της εξορίας: "Οι παρηγορητές".

- κατά την επιστροφή από την εξορία: "Η Απολοκούντωση" (ή Ludus de Morte Claudii)

- Συνεργασία με τον Νέρωνα: "De ira", "De clementia", "De tranquillitate animi".

- ρήξη με τον Νέρωνα και απόσυρση από την πολιτική: "De otio", "De beneficiis", "Naturales quaestiones", "Epistulae ad Lucilium".

- δραματική παραγωγή: "Hercules furens", "Traodes", "Phoenissae", "Medea" και "Phaedra" (εμπνευσμένα από τον Ευριπίδη), "Oedipus", "Thyestes" (εμπνευσμένα από το θέατρο του Σοφοκλή), "Agamennon" (εμπνευσμένα από τον Αισχύλο).