Biografie - Bespiegelingen en samenzweringen

Lucius Annéo Seneca werd geboren in Cordoba, hoofdstad van Betisch Spanje, een van de oudste Romeinse kolonies buiten het Italiaanse territorium. Zijn broers waren Novatus en Mela, vader van de latere dichter Lucanus.

Geboren op 21 mei in een onzeker jaar, zijn de mogelijke data die door geleerden worden toegekend over het algemeen drie: 1, 3 of 4 voor Christus (de laatste is het meest waarschijnlijk).

De vader van de filosoof, Seneca de Oudere, was van ruiterstand en auteur van verschillende boeken 'Controversiae' en 'Suasoriae'. Hij was naar Rome verhuisd tijdens de jaren van Augustus' principaat: enthousiast over het onderwijzen van retorici, werd hij een frequente bezoeker van de declamatiezalen. Hij trouwde op jonge leeftijd met een vrouw genaamd Elvia bij wie hij drie kinderen kreeg, waaronder zijn tweede zoon Lucius AnneusSeneca.

Vanaf zijn jeugd vertoonde Seneca gezondheidsproblemen: hij was gevoelig voor flauwvallen en astma-aanvallen en zou jarenlang gekweld worden.

In Rome kreeg hij, zoals zijn vader wilde, een grondige retorische en literaire opleiding, hoewel hij meer geïnteresseerd was in filosofie. Fundamenteel voor de ontwikkeling van zijn denken was zijn bezoek aan de cynische school van de Sestii: de meester Quintus Sestius is voor Seneca het model van een immanente asceet die voortdurend verbetering zoekt door de nieuwe praktijk van zelfonderzoek.

Tot zijn leraren in de filosofie behoren Sotion van Alexandrië, Attalus en Papirius Fabianus, die respectievelijk behoren tot het Neo-Pythagoreïsme, Stoïcisme en Cynisme. Seneca volgt de leer van de meesters zeer intensief, en zij beïnvloeden hem diepgaand, zowel door woord als door het voorbeeld van een leven geleefd in overeenstemming met de beleden idealen. Van Attalus leert hij de principes van het StoïcismeVan Sozione leert hij niet alleen de principes van de leer van Pythagoras, maar wordt hij ook enige tijd ingewijd in de vegetarische praktijk.

Om te genezen van zijn astma-aanvallen en zijn inmiddels chronische bronchitis reisde Seneca rond 26 na Christus naar Egypte als gast van de procurator Gaius Galerius, echtgenoot van zijn moeders zus Elvia. Het contact met de Egyptische cultuur stelde Seneca in staat om in het reine te komen met een andere opvatting van de politieke realiteit en bood hem een bredere en complexere religieuze visie.

Teruggekeerd in Rome begon hij zijn advocatenpraktijk en politieke carrière door Quaestor te worden en lid van de Senaat; Seneca genoot een aanzienlijke reputatie als redenaar, zozeer zelfs dat hij keizer Caligula jaloers maakte, die hem in 39 na Christus uit de weg wilde ruimen, voornamelijk vanwege zijn politieke opvatting met respect voor burgerlijke vrijheden. Seneca werd gered dankzij de goede diensten van een maîtresse van deprinceps, die verklaarde dat hij hoe dan ook spoedig zou sterven vanwege zijn gezondheid.

Twee jaar later, in 41 na Christus, veroordeelde Claudius, Caligula's opvolger, Seneca tot ballingschap in Corsica op beschuldiging van overspel met de jonge Julia Livilla, Caligula's zus. Hij bleef in Corsica tot het jaar 49, toen Agrippina de Jongere erin slaagde zijn terugkeer uit ballingschap te bewerkstelligen en hem koos als voogd van haar zoon Nero.

Seneca begeleidde de jonge Nero bij zijn troonsbestijging (54 - 68) en begeleidde hem tijdens zijn zogenaamde 'periode van goed bestuur', de eerste vijf jaar van het vorstendom. Geleidelijk verslechterde zijn relatie met Nero en Seneca besloot zich terug te trekken in zijn privéleven en zich volledig aan zijn studie te wijden.

Ondertussen werd Nero echter steeds ongeduldiger jegens Seneca en zijn moeder Agrippina. Na het doden van zijn moeder in 59 en Afranio Burro in 62, wachtte hij alleen nog op een voorwendsel om ook Seneca uit de weg te ruimen. Deze laatste, waarvan men dacht dat hij betrokken was bij een samenzwering om Nero te vermoorden (de samenzwering van de Pisoniërs, daterend uit april 65) - waaraan Seneca zoals we weten niet deelnam, maarSeneca ziet de dood standvastig en stoïcijns onder ogen: hij snijdt zijn aderen door, maar door ouderdom en ondervoeding stroomt het bloed niet, zodat hij zijn toevlucht moet nemen tot dollekervel, het gif dat ook door Socrates werd gebruikt. Door het langzame bloeden kan Seneca niet eens slikken, dus - volgens de getuigenis vanTacitus - dompelt zichzelf onder in een bad met heet water om bloedverlies te bevorderen, waardoor hij een langzame en pijnlijke dood sterft, die uiteindelijk door verstikking plaatsvindt.

Seneca's belangrijkste werken zijn:

- tijdens de ballingschap: 'De Troostingen'.

- bij terugkeer uit ballingschap: 'De Apolokuntosis' (of Ludus de Morte Claudii)

- Samenwerking met Nero: 'De ira', 'De clementia', 'De tranquillitate animi'.

- breuk met Nero en terugtrekking uit de politiek: "De otio", "De beneficiis", "Naturales quaestiones", "Epistulae ad Lucilium".

- dramatische productie: 'Hercules furens', 'Traodes', 'Phoenissae', 'Medea' en 'Phaedra' (geïnspireerd door Euripides), 'Oedipus', 'Thyestes' (geïnspireerd door het theater van Sophocles), 'Agamennon' (geïnspireerd door Aeschylus).