Biografie - Vele identiteiten

Geboren op 24 januari 1776 in Konigsberg (Duitsland) als zoon van de jurist Christoph Ludwing Hoffmann en Luise Albertine Doerffer, veranderde hij later zijn derde naam van Wilhelm in Amadeus als eerbetoon aan zijn grote landgenoot Wolfgang Amadeus Mozart. In 1778 scheidden zijn ouders en werd Hoffmann toevertrouwd aan zijn moeder, die hem opvoedde in het huishouden van Döerffer.

De jonge Ernst groeide dus praktisch op in het gezin van zijn oom van moederskant, Otto Dörferr. De opvoeding van de toekomstige schrijver werd echter veel meer beïnvloed door zijn oudoom Vöthory, een oud magistraat, die de jongeman in de richting van een juridische carrière stuurde. In 1792 begon hij rechten te studeren aan de universiteit van Konigsberg en tegelijkertijd cultiveerde hij zijn passie voor muziek door te studerenviool, piano en compositie.

In 1795 studeerde hij met succes af en begon hij zijn carrière als magistraat, maar het jaar daarop werd de loop van zijn leven verstoord door de dood van zijn moeder, met wie hij een bijzondere band had. Bovendien liep zijn relatie met 'Cora' Hatt, de mooie vioollerares die hij had leren kennen toen hij op zeer jonge leeftijd les begon te geven, stuk. De belangrijkste oorzaak was de vijandigheid van zijn familievan haar, die vreest voor haar eigen respectabiliteit.

Zijn oom verkreeg vervolgens voor Ernst een overplaatsing naar het hof in Glogau, Silezië. Hier maakte hij kennis met verschillende kunstenaars en intellectuelen, waaronder de schilder Molinari, de musicus Hampe en de schrijver von Voss. Zijn acute gevoeligheid voor muziek werd steeds groter, terwijl koortsachtig lezen van Rousseau, Shakespeare en Laurence Sterne zijn passie voor literatuur aanwakkerde.

Overweldigd door deze innerlijke onrust verbrak hij zijn relatie met Cora en verloofde hij zich met zijn nicht Minna Döerffer.

Hij werd ervan beschuldigd de auteur te zijn van enkele karikaturen van garnizoensofficieren en werd voor straf naar de Poolse stad Plock gestuurd. Zijn sentimentele rusteloosheid leidde er ondertussen ook toe dat hij Minna verliet ten gunste van een jong Pools katholiek meisje, Maria Thekla Rorer. In 1803 publiceerde hij zijn eerste literaire werk 'Brief aan een kloostergeestelijkeaan zijn vriend in de hoofdstad' in het tijdschrift Der Freimutige.

In 1806 bezetten de Fransen Warschau. Hoffmann weigerde trouw te zweren aan de invallers en werd van zijn baan beroofd. Maar nu hij verleid was door de kunst, zette hij zijn eerste stappen als componist en schilder. Klanten schuwden echter het karikaturale realisme van zijn schilderijen, net als zijn symfonieën, aria's, sonates en toneelstukken (nu grotendeels verloren, behalve Aurora, Prinzessin Blandine,Undine en het ballet Harlekine), zullen meer geluk hebben.

Daarom accepteerde hij de post van kapelmeester in Bamberg die graaf Soden hem aanbood. Al snel moest hij echter zijn dirigentschap opgeven en wijdde hij zich alleen nog aan het componeren voor het theater en het publiceren van muziekartikelen en recensies voor tijdschriften uit die tijd (beroemd zijn zijn kritische recensies over het werk van musici als Beethoven, Johann Sebastian Bach en zijn geliefde Mozart).

In dit verband moet worden opgemerkt hoe zijn gehechtheid aan de klassieke beschaving, die in zijn ogen 'in de eerste plaats' door Mozart werd vertegenwoordigd, hem ervan weerhield om Beethovens immense artistieke, theoretische en spirituele reikwijdte in de juiste dimensie te beoordelen, vooral met betrekking tot de laatste, onthutsende fase van het genie uit Bonn.

Ondertussen schreef Ernst Hoffmann veel en deed hij zijn best om ook een literaire carrière na te streven, of in ieder geval om zijn werk gepubliceerd te krijgen. Het eerste positieve teken kwam in 1809, toen een tijdschrift zijn eerste korte verhaal, 'De ridder Gluck', publiceerde.

Maar ook zijn onderwijsactiviteit op het gebied van muziek is vurig, en niet alleen vanuit professioneel oogpunt. Het was tijdens het geven van zangles aan Julia Mark dat er een intense relatie uitbrak, die ook resulteerde in een huwelijk. Onder andere dankzij deze relatie nam de literaire activiteit van de schrijver een grote wending, ook al werd hij na de nederlaag van Napoleon weer in zijn functie alsmagistraat, mede dankzij Hippels tussenkomst.

Intussen verschijnt het vierde deel met fantastische verhalen en zijn beroemdste roman, 'Het duivelselixer' (en ook de eerste van de wereldberoemde 'Nocturnes'), waarin thema's voorkomen die Hoffmann na aan het hart lagen, zoals bewustzijnssplitsing, waanzin en telepathie.

Hoffmann wordt eigenlijk het best herinnerd om zijn verhalen (die in werkelijkheid aanvankelijk verkeerd werden begrepen als 'te extravagant en morbide'), waarvan de originaliteit ligt in het feit dat hij fantastische, magische en bovennatuurlijke elementen introduceerde in de beschrijving van het normale dagelijkse leven: in zijn verhalen wisselen rede en waanzin, demonische aanwezigheid en nauwgezette evocatie van historische tijdperken elkaar af.

We mogen ook niet vergeten dat Hoffmann een centrale auteur is voor de analyse en het onderzoek van het thema van de 'Dubbelganger', dat vooral bekend is in de latere literatuur, van Stevenson tot Dostevskji.

Andere titels die het vermelden waard zijn, zijn 'Belevenissen en Bekentenissen van Zuster Monica', 'De Prinses Brambilla', 'Maestro Pulce', 'Kreisleriana' (een titel die later ook door Schumann werd overgenomen voor een van zijn bekende 'polyptieken' voor piano), 'De Zandman' en 'Miss Scùderi'.

Jacques Offenbach liet zich inspireren door het leven en de kunst van dit personage om het prachtige muziekstuk 'De vertellingen van Hoffmann' te componeren (met daarin het dromerige 'Barcarola').

Ernst Theodor Amadeus Hoffmann stierf in Berlijn op 25 juni 1822, slechts 46 jaar oud.