Βιογραφία - Αναζητώντας την τελειότητα

Αν και έζησε σε επαφή με τη μουσική από νεαρή ηλικία, ο Ιγκόρ Στρούινσκι, γεννημένος στο Ορανιενμπάουμ (Ρωσία) στις 17 Ιουνίου 1882, ήταν το ακριβώς αντίθετο από ένα παιδί θαύμα και δεν προσέγγισε τη σύνθεση παρά μόνο στα είκοσί του χρόνια, όταν είχε από καιρό γίνει φοιτητής της Νομικής. Ο Νικολάι Ρίμσκι-Κορσάκοφ ήταν αυτός που τον εισήγαγε στα μυστήρια της σύνθεσης, ο οποίος τον καθοδήγησε μέχρι το θάνατό του το1908.

Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, ο νεαρός Ιγκόρ γέννησε μερικά σημαντικά έργα, όπως το Feux d'artifice ή το Scherzo Fantastique, το οποίο πλήρωσε το τίμημα για τις εξαιρετικές ενορχηστρωτικές ικανότητες του δασκάλου του. Η ακρόαση αυτών των δύο έργων ήταν που θα αποκάλυπτε τον νεαρό συνθέτη στον Σεργκέι Ντιαγκίλεφ, την ψυχή των Μπαλέτων Ρώσων που θα συγκινούσαν, από το 1909, το Παρίσι. Αν αρχικά ο Στραβίσνκι είναιΑπασχολούμενος μόνο ως ενορχηστρωτής της μουσικής του Σοπέν για το Les Sylphides, σύντομα (το 1910) έχει την ευκαιρία να παρουσιάσει ένα δικό του έργο: το έργο είναι το "Πουλί της φωτιάς" και το κοινό ξεσηκώνεται. Είναι αυτή η αυγή μιας νέας εποχής;

Από το επόμενο ντεμπούτο του, την Πετρούσκα (1911), έναν υπέροχο ρωσικό μύθο αγάπης και αίματος μεταξύ της μπαλαρίνας, της Πετρούσκα και του Μαυριτανού, φαίνεται ότι ο γάμος μεταξύ Ρώσων και Γάλλων έμελλε να διαρκέσει. Αλλά η επόμενη σύνθεση, το 1913, θα είναι εκείνο το "sacre du printemps" που θα διχάσει τη γαλλική κοινή γνώμη στα δύο, χωρίς αμφιβολία: το σχόλιο του Μπερνάρ είναι εξαιρετικόDeyries δηλώνοντας Ο Ιγκόρ Στραβίνσκι δεν γυρίζει απλώς μια σελίδα στην ιστορία της μουσικής: τη σκίζει "Ο ίδιος ο Strawinsky θα δηλώσει αργότερα:

Το τι συμβαίνει στη συνέχεια είναι γνωστή ιστορία και θα έχανε κανείς πολύ χρόνο για να εξιστορήσει όλα τα βήματα: δεν υπάρχουν ημίμετρα, από την άλλη, για να περιγράψει -πάνω απ' όλα- την πολύπλευρη φύση αυτού του χαρακτήρα που καταφέρνει να περάσει από τον νεοκλασικισμό του Απόλλωνα Μουσάγιτε στους δωδεκάφωνους πειραματισμούς του Canticum Sacrum ad honorem Sancti Marci, που καταφέρνει να συνθέσει τόσα πολλά για τη ρωσική κοινότητατης Νίκαιας (το Ave Maria, το Pater Noster, το Credo, όλα διαποτισμένα με μια σχεδόν παλαιστινιακή απλότητα και διαύγεια) όσο και για τους ελέφαντες του τσίρκου Barnum (η "Πόλκα του τσίρκου").

Η οπερατική του παραγωγή είναι θεμελιώδης, εκλεκτική και ετερογενής, γεμάτη με αριστουργήματα όπως "la carriera di un libertino", "Persephone", "Oedipus rex", ή τα μπαλέτα, οι συμφωνίες, οι συνθέσεις δωματίου... Δεν είναι λιγότερο σημαντικό το κλείσιμο του ματιού του στην τζαζ που τον οδήγησε στη σύνθεση του πολύ διάσημου Ebony Concerto, για κλαρινέτο και ορχήστρα. Από την άλλη πλευρά, αυτό τοΟ εκλεκτικισμός και η πολυμορφία είναι ήδη σαφείς από τα Chroniques de ma vie, ένα είδος αυτοβιογραφίας σε ανέκδοτα που ο ίδιος ο Strawinsky τυπώνει το 1936.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ένα ενδιαφέρον γεγονός που από πολλές απόψεις συνυπεύθυνο για τη φήμη του μεγάλου συνθέτη: την ευκαιρία που του έδωσε η Columbia Records να κάνει πολλές ηχογραφήσεις από τότε που ο Στρούινσκι είχε εγκατασταθεί μόνιμα στις ΗΠΑ το 1941 (μετά το ξέσπασμα του πολέμου). Η πληθώρα των ηχογραφήσεων της μουσικής του υπό τη διεύθυνση του συνθέτη αποτελούν για μας σήμερα έναανεκτίμητο θησαυρό, καθοδηγώντας τη μουσική του που συχνά -σε όσους ασχολούνται με την παρτιτούρα- δεν αποκαλύπτεται τόσο γρήγορα. Από την άλλη πλευρά, η φήμη του Strawinsky είναι σίγουρα άρρηκτα συνδεδεμένη με την εμφάνιση του "Χορού του Εφήβου" (από το Sacre du printemps) σε ένα πολύ διάσημο επεισόδιο της ταινίας της Disney "Fantasia".

Όμως ο Στρούινσκι δεν είχε και τόσο θετική ανάμνηση αυτής της εμπειρίας, σύμφωνα με όσα διηγήθηκε σε μια συνέντευξή του τη δεκαετία του 1960, η οποία δηλώνει και το πάντα ειρωνικό του πνεύμα: το 1937 ή το '38 η Disney μου ζήτησε να χρησιμοποιήσω το κομμάτι για ένα κινούμενο σχέδιο (...) με μια ευγενική προειδοποίηση ότι η μουσική θα εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται - αφού εκδόθηκε στη Ρωσία, δεν είχε πνευματικά δικαιώματα στις Ηνωμένες Πολιτείες - (...) αλλά μου προσέφεραν 5.000 δολάρια, τα οποία αναγκάστηκα να αποδεχτώ - αν και λόγω μιας ντουζίνας μεσαζόντων έλαβα μόνο 1.200 δολάρια (...) Όταν είδα την ταινία, κάποιος μου πρόσφερε μια παρτιτούρα για να την παρακολουθήσω και - όταν είπα ότι είχα το δικό μου αντίγραφο - μου είπαν "αλλά έχουν αλλάξει όλα!" - και πράγματι είχαν αλλάξει! Η σειρά των κομματιών είχε αλλάξει, τα πιο δύσκολα είχαν αφαιρεθεί, και το όλο θέμα δεν βοηθήθηκε από μια πραγματικά απαράδεκτη διεύθυνση. Δεν θα σχολιάσω την οπτική πλευρά. (...) αλλά η μουσική άποψη της ταινίας περιείχε επικίνδυνες παρεξηγήσεις (...)".

Και τέλος, μια μικρή σημείωση σχετικά με την τεχνική πλευρά: ιδωμένο μέσα από τα μάτια ενός μουσικού, το έργο του Strawinsky ήταν κάτι το απίστευτο, λόγω του γεγονότος ότι ήταν πάντα ζωντανό στο μυαλό του συνθέτη, ο οποίος σε όλη του τη ζωή συνέχισε να ρετουσάρει λεπτομέρειες των συνθέσεών του, αναζητώντας μια τυπική τελειότητα που ποτέ δεν κατάφερε να βρει, ίσως επειδή την είχε στο τσεπάκι του πολύ νωρίτερα.

Ο Ιγκόρ Στραβίνσκι πέθανε από καρδιακή προσβολή στο διαμέρισμά του στη Νέα Υόρκη στις 6 Απριλίου 1971 σε ηλικία 88 ετών.