Biografie - Atletische prestaties die het bewustzijn beroeren

Tommie Smith werd geboren in Clarksville (Texas, VS) op 6 juni 1944, als zevende van twaalf kinderen. Op zeer jonge leeftijd werd hij gered van een vreselijke longontsteking; al snel begon hij te werken op de katoenvelden. Vastberaden zette hij zijn studie voort tot hij twee diploma's behaalde. In de academische omgeving leerde hij atletiek kennen, een sport waar hij gepassioneerd over raakte. Hij werd een uitstekende sprinter endertien universiteitsdossiers.

Zijn grootste prestatie in zijn carrière was de gouden medaille op de Olympische Spelen van Mexico City in 1968, waarbij hij ook de eerste man ter wereld werd die de 200 meter in minder dan 20 seconden liep. Maar naast het resultaat en het atletische gebaar, zal zijn gebaar, sterk en stil tegelijk, dat een politiek en sociaal protest vertegenwoordigde, voor altijd in de geschiedenisboeken blijven staan.

De historische context waarin we ons bevinden is er een waarin de onrust van 1968 op zijn hoogtepunt is. Op 2 oktober, zo'n tien dagen voor de start van de Olympische Spelen, vindt het bloedbad van Tlatelolco plaats waarbij honderden Mexicaanse studenten worden afgeslacht door de ordestrijdkrachten.

Protesten en demonstraties regende het van over de hele wereld en het idee om de komende Olympische Spelen te boycotten werd geopperd. 1968 was ook het jaar waarin Martin Luther King werd vermoord en de Black Panthers ('Zwarte Panterpartij', een Afro-Amerikaanse revolutionaire organisatie in de Verenigde Staten) domineerden het Amerikaanse toneel.

Op de 200 meter met een tijd van 19"83 Tommie Smith voor de Australiër Peter Norman en de Amerikaanse landgenoot John Carlos. Tijdens de prijsuitreiking betraden de Afro-Amerikanen Tommie Smith en John Carlos respectievelijk de eerste en derde trede van het podium zonder schoenen. Het volkslied dat in het stadion weerklinkt is 'The Star Spangled Banner', het volkslied van de Verenigde Staten van Amerika. De twee prijswinnaars op blote voetenZe luisteren naar het volkslied met gebogen hoofden en heffen hun handen, gebald in een vuist, met een zwarte handschoen aan: Smith heft zijn rechtervuist, terwijl Carlos zijn linkervuist heft. De impliciete boodschap benadrukt hun 'zwarte trots' en is bedoeld om de beweging genaamd het 'Olympisch Project voor Mensenrechten' (OPHR) te ondersteunen. Carlos zal tegen de pers zeggen: '... We zijn het zat om paradepaardjes te zijn op de Olympische Spelen en kanonnenvoer in Vietnam "Het beeld gaat de wereld rond en wordt het symbool van de Zwarte kracht beweging die in die jaren fel streed voor zwarte rechten in de Verenigde Staten.

De runner-up Norman nam ook deel aan de protestcommunicatie en droeg een kleine badge op zijn borst met de initialen OPHR.

Het gebaar veroorzaakte nogal wat opschudding. Avery Brundage, voorzitter van het IOC (Internationaal Olympisch Comité), en vele anderen veroordeelden het gebaar, omdat ze vonden dat politiek buiten de Olympische Spelen moest blijven. Zoals te verwachten was, werd het gebaar door velen afgekeurd, die het als schadelijk zagen voor het imago van het hele vertegenwoordigende team van de VS en voor de natieAnderen betuigden hun solidariteit met de twee atleten en prezen hun moed.

Door de beslissing van Brundage werden Smith en Carlos met onmiddellijke ingang geschorst uit het Amerikaanse team en verbannen uit het Olympisch dorp. Thuis zouden de twee atleten verschillende represailles krijgen en zelfs doodsbedreigingen ontvangen.

Later zou Smith uitleggen dat zijn rechtervuist zou staan voor zwarte macht in Amerika, terwijl Carlos' linkervuist zou staan voor de eenheid van zwart Amerika.

Het protest van de zwarte atleten op de Olympische Spelen in Mexico hield niet op bij de uitwijzing van Smith en Carlos: Ralph Boston, bronzen medaillewinnaar verspringen, verscheen op blote voeten bij de prijsuitreiking; Bob Beamon, gouden medaillewinnaar verspringen, verscheen op blote voeten en zonder zijn Amerikaanse representatieve pak; Lee Evans, Larry James en Ronald Freeman, kampioenen op de 400 meter, stonden op het podium met baretten op...zwart aan de leiding; Jim Hines, gouden medaillewinnaar op de 100 meter vlakte weigerde te worden beloond door Avery Brundage.

Het wereldwijde gebaar van Tommie Smith bracht hem voor het voetlicht als woordvoerder mensenrechten, activist en symbool van Afro-Amerikaanse trots.

Smith vervolgde zijn competitieve carrière in American football en speelde drie seizoenen bij de Cincinnati Bengals. Hij oogstte ook succes als coach, leraar en sportdirecteur.

Vanuit het oogpunt van sportverslaggeving herinneren we ons dat Tommie Smith begon in 1967 naam te maken door de universiteitstitel op de 220 meter (201,17 meter) te winnen en vervolgens het Amerikaanse AAU-kampioenschap op dezelfde afstand. Het jaar daarop bevestigde hij zichzelf als AAU-kampioen op de 200 meter, werd hij geselecteerd voor het Olympisch team en vestigde hij een nieuw wereldrecord van 20 seconden vlak. Eerder had Smith twee andere wereldrecords gevestigd: hardlopenDe ongebruikelijke afstand van 220 meter in rechte lijn had de klok gestopt op 19"5; bovendien had hij in een van zijn zeldzame prestaties op de 400 meter toekomstig Olympisch kampioen Lee Evans verslagen en een nieuw wereldrecord gevestigd met een tijd van 44"5.

Smiths wereldrecord op de 200 meter zou 21 jaar lang ongeslagen blijven, tot 1979, toen de Italiaan Pietro Mennea - opnieuw in Mexico City - een nieuw wereldrecord vestigde met een tijd van 19"72 (Mennea's record zou ook een zeer lang leven beschoren blijken en bleef 17 jaar lang ongeslagen tot de Olympische Spelen van 1996 in Atlanta, door de Amerikaan Michael Johnson).

Onder de onderscheidingen ontvangen door Tommie Smith Denk aan zijn opname in de National Track and Field Hall of Fame in 1978 en de onderscheiding 'Sportman van het Millennium' in 1999.

Een standbeeld van Smith en Carlos tijdens de beroemde Olympische prijsuitreiking, opgericht in 2005, staat op de campus van San Jose State University.