Biografie - De verschrikkingen van oorlog

• De belangrijkste boeken van Erich Maria Remarque

Erich Paul Remark werd in 1898 in de Duitse regio Westfalen geboren in een familie van Franse afkomst; indachtig deze wortels en als eerbetoon aan zijn moeder Maria ondertekende hij zijn werken met de naam Erich Maria Remarque .

Hij leefde in fatsoenlijke omstandigheden dankzij het werk van zijn vader als boekbinder en nadat hij in 1915 de verplichte school had doorlopen, ging hij naar het katholieke seminarie in Osnarbruch. In 1916 moest hij zijn studie onderbreken omdat hij werd opgeroepen voor militaire dienst.

Het jaar daarop wordt hij ingedeeld aan het noordwestelijke Franse front bij Verdun, waar hij een van de hevigste veldslagen van de Eerste Wereldoorlog, de 'Slag om Vlaanderen', aan het front meemaakt. In de loop van deze oorlog zal Remarque worden getroffen door ernstige depressieve crises, veroorzaakt door het militaire leven, met gevolgen diebeïnvloedde zijn karakter tot aan zijn dood; het waren juist dit soort innerlijke wonden die hem tot schrijven dreven.

Remarque begon aan het eind van de jaren twintig te schrijven, terwijl hij, net als veel anderen van zijn generatie, in de precaire omstandigheden leefde die kenmerkend waren voor veteranen. Dit klimaat van onbehagen en verbijstering, dat de mannen van zijn tijd trof die diep getekend waren door de oorlogservaring, wordt beschreven in 'De weg terug' (1931), een voortzetting van zijn meesterwerk 'Niets nieuws aan het frontWestern' (1927), een roman-dagboek, dat het leven in de loopgraven van een groep jonge Duitse studenten reconstrueert en een dramatisch verslag is van de Eerste Wereldoorlog.

Remarque's roman, die op een directe en nuchtere manier was geschreven, was niet sentimenteel, maar ook niet ongevoelig: hij streefde gewoon naar objectiviteit: "noch een aanklacht, noch een bekentenis", in de woorden van de inleiding, maar de kroniek van een generatie, "die - ook al ontsnapte ze aan de granaten - door de oorlog werd vernietigd". Een niet-neutraal standpunt, dat degenen die een heroïsche visie hadden, schoktevan 1914-18. De veroordeling van de oorlog is radicaal, met een bittere analyse van de verschrikkelijke materiële en geestelijke verwoesting die het veroorzaakte.

Het manuscript uit 1927 moest ruim twee jaar wachten op een uitgever. De weerstand tegen de publicatie van een dergelijke oorlogsroman, die kortom geen heroïsche visie op het conflict voorstelde, was erg groot. Later prezen pacifisten dit werk, maar nationaalsocialisten en conservatieven beschuldigden Remarque van defaitisme en onpatriottisme, een houding diebetrok de schrijver bij de vervolging van dat soort kunst dat door de nazi's als 'ontaard' werd gebrandmerkt.

Toen de filmversie, gemaakt in de VS, in 1930 in Berlijn werd vertoond, braken er opnieuw rellen uit en de censuur greep in en verbood de vertoning in Duitsland. De roman heeft veel te danken aan de film, die een grootschalige verspreiding in de opkomende mediamaatschappij mogelijk maakte.

Toen Hitler de macht greep, bevond Remarque zich gelukkig in Zwitserland: in 1938 werd hem het Duitse staatsburgerschap ontnomen. De schrijver leed onder de toestand van ballingschap maar zette, nadat hij later naar Amerika was verhuisd, zijn werk voort als geleerde en anti-oorlogsgetuige. Hij keerde later weer terug naar Zwitserland en stierf op 25 september 1970 in Locarno.

Latere romans zijn ook geïnspireerd door pacifistische en solidaristische idealen en hebben talloze genrefilms geïnspireerd.

De belangrijkste boeken van Erich Maria Remarque

• 'Niets nieuws aan het westelijk front' (Im Westen nichts Neues , 1927)
• "Drie kameraden" (Drei Kameraden, 1938)
• Heb uw naaste lief (Liebe deinen Nächsten, 1941)
• Arc de Trimphe' (Arc de Trimphe, 1947)
• Tijd om te leven, tijd om te sterven' (Zeit zu leben und Zeit zu sterben, 1954)
• De nacht van Lissabon' (Die Nacht von Lissabon, 1963)
• Schatten in het paradijs (1971)