Biografie - De zangeres van Bahia

De grote Braziliaanse schrijver Jorge Amado werd op 10 augustus 1912 geboren op een boerderij in het binnenland van Itabuna in de staat Bahia, Brazilië. Als zoon van een grootgrondbezitter die cacao produceerde (een zogenaamde 'fazendeiro'), was hij van jongs af aan getuige van de gewelddadige strijd die werd ontketend om het bezit van het land. Dit zijn onuitwisbare herinneringen, die herhaaldelijk worden hergebruikt in deopstellen van zijn werken.

Aangetrokken door de literatuur sinds zijn adolescentie, presenteerde hij zich meteen als een jonge rebel, zowel literair als politiek, een keuze waar de grote 'zanger van Bahia' overigens nooit voor terugdeinsde, zelfs niet toen de gevaren zeer dreigend waren (bijvoorbeeld in de jaren van de nazi-dictatuur, die, als ze had gewonnen, ook Zuid-Amerikaanse beschavingen dreigde te besmetten).

Bovendien is het vermeldenswaard dat het Brazilië van Amado's jeugd een zeer achtergebleven land was, verankerd in tradities die zelfs hun wortels hadden in het slavensysteem, dat toen net was ontmanteld. Een land dus dat met argwaan en angst keek naar elke vorm van 'subversie'. Ten slotte waren de ernstige economische crisis en de daaruit voortvloeiende openstelling van deGrenzen, die leidden tot een enorme toestroom van migranten van alle rassen (inclusief Italianen), ondermijnden alleen maar het gevoel van veiligheid van de burgers, die steeds meer behoefte kregen aan garanties en stabiliteit.

In deze wereld die diepgaande veranderingen ondergaat, debuteerde Jorge Amado begin twintig met zijn eerste roman 'Het land van het carnaval', het verhaal van een jongeman die zijn weg niet kan vinden in een maatschappij die weigert problemen onder ogen te zien om ze te negeren of te verhullen met allerlei trucs, waaronder het mythische carnaval. Over deze eerste romanGarzanti's Encyclopaedia of Literature schrijft: "hier wordt al zijn karakter als realistisch verteller geschetst, geneigd tot een soort romantisch populisme, verbonden met de mensen en problemen van het Bahiaanse land".

Dit werd al snel gevolgd door twee sociaal geëngageerde romans 'Cacao' en 'Zweet': de eerste over het dramatische probleem van de 'pachtboeren' (in de praktijk slaven gebruikt op cacaoplantages), de tweede over de niet minder dramatische toestand van de stedelijke onderklasse. Maar het grote debuut dat hem echt onder de aandacht bracht van iedereen, zelfs buiten de literaire wereld, kwam in 1935 met hetroman 'Jubiabá', genoemd naar de hoofdpersoon, de grote zwarte tovenaar van Bahia. Een roman die even provocerend is als altijd voor de Braziliaanse mentaliteit, vanwege het intense verhaal waarin de zwarte cultuur en personages centraal staan (in een land waarvan de officiële cultuur tot dan toe de waarde van de zwarte cultuur als zodanig had ontkend), evenals een liefdesverhaal van een zwarte man met een vrouwOp de achtergrond, ten slotte, spelen de gebeurtenissen van een grote staking, die gezien wordt als het overwinnen van raciale verschillen in de klassenstrijd. Kortom, een grote ketel die alle fragiele, maar tegelijkertijd diepgewortelde weerstanden van de Braziliaanse cultuur in één groot verhaal verbrijzelde.

Op dat moment was het pad van Jorge Amado uitgestippeld, zijn ideale levenskeuze zou een reeks precieze bevestigingen vinden in zijn latere werken, terwijl zijn politieke keuzes, zoals toetreding tot de Communistische Partij, zouden leiden tot zijn arrestatie en verschillende verbanningen. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij gedwongen Brazilië te verlaten toen Enrico Gaspar Dutra president werd,Jorge Amado woonde eerst in Parijs en bracht daarna, als winnaar van de Stalinprijs, drie jaar door in de Sovjet-Unie. In 1952 publiceerde hij het driedelige 'De kerkers van de vrijheid', de geschiedenis van de strijd van de Communistische Partij in Brazilië. Later publiceerde hij nog andere kleine werken over zijn verblijf in de Sovjet-Unie.

Kort daarna kwam er echter een ander groot keerpunt, in 1956 om precies te zijn. Dit was de datum waarop hij uit de Braziliaanse Communistische Partij stapte omdat hij het niet eens was met de ontwikkeling van het communisme in de Sovjet-Unie.

In 1958 keerde hij terug naar Brazilië en publiceerde tot ieders verrassing 'Gabriella, Anjer en Kaneel'. Een terugkeer naar het verleden, naar zijn vaderland en naar de strijd van de 'fazendeiros' voor het bezit van land; in de roman, tussen een vuurgevecht en een rit, bemint de mooie Gabriela en eist het recht op liefde op. Dit recht op liefde in het vrouwelijke, dit overwinnen van de geslacht-carnel binomiaal kanHet lijkt nu triviaal, maar in die tijd, in 1958, had het een provocerend effect dat misschien wel groter was dan dat van 'Jubiabá' zelf twintig jaar eerder. Een bewijs? Amado kon lange tijd geen voet meer in Ilhéus zetten vanwege de bedreigingen die hij kreeg omdat hij de eer en respectabiliteit van de lokale vrouwen beledigde.

Vele jaren later, toen hij tachtig werd, zou het 'land van het carnaval' hem eer bewijzen met een grandioze viering, een gigantisch carnaval in de oude Bahiaanse wijk Pelourinho, zo vaak beschreven door de 'meest Bahiaanse in Bahia'. Tegen het einde van zijn leven kon de balans van de oude en ontembare schrijver alleen maar worden opgemaakt door trots en tevredenheid.Van zijn boeken, die in 52 landen zijn uitgegeven en in 48 talen en dialecten zijn vertaald, zijn miljoenen exemplaren verkocht. Ze hebben bijgedragen aan het wakker schudden van het geweten, maar ook aan het kalmeren en vermaken (vooral dankzij zijn 'tweede fase', de 'luchtige' van 'Gabriella Anjer en Kaneel'). De legendarische zanger uit Bahia is op 6 augustus 2001 overleden.

Bibliografie van Jorge Amado

Gabriella anjer en kaneel

Zweet

Dode Zee

Grote Tocaia. Het donkere gezicht

Carnaval land

De keuken van Bahia, of het kookboek van Pedro Archanjo en de snacks van Dona Flor

Verliefd bal

Heilige Barbara van de Bliksem: een geschiedenis van hekserij

Dona Flor en haar twee echtgenoten

Strandkapiteins

Tijgerkat en Miss Swallow

Landen van onheil

Massa's bloed

Turken ontdekken Amerika

Landen van onheil

Cabotage navigatie. Aantekeningen voor een memoires die ik nooit zal schrijven

Hoge uniformen en nachthemden

Verhalende recepten

Gouden vruchten

Bahia

Carnaval land

Jongen uit Bahia