Biografie - Ontsnappen aan Hollywood

Sinds het einde van de jaren 1980 is hij het symbool geworden van succesvolle Amerikaanse onafhankelijke cinema en een boegbeeld van de homocultuur. Gus Van Sant, zoon van een handelsreiziger, werd op 24 juli 1952 geboren in Louisville, Kentucky, en bracht zijn jeugd door als zwerver met zijn ouders.

Tijdens zijn studietijd ontdekte hij een roeping voor schilderen, maar benaderde ook het filmmaken, aangetrokken door de oneindige mogelijkheden die de zevende kunst bood. Naast zijn werk op doek begon hij ook korte films in Super 8 te maken.

Uiteindelijk volgde hij een opleiding aan de Rhode Island School of Design, een avant-gardistische kunstschool, waar hij een interesse ontwikkelde in experimentele filmtechnieken die hij nooit meer losliet. Na zijn afstuderen maakte Van Sant verschillende 16mm korte films en later verhuisde hij naar Hollywood, waar hij meewerkte aan een paar onuitwisbare films geregisseerd door Ken Shapiro. Tijdens zijnHij bleef in Los Angeles en verbleef in de marginale wereld van aspirant-sterren en mislukte drugsverslaafden, maar kreeg toch de kans om zijn eigen werk te ontwikkelen, zoals bijvoorbeeld blijkt uit 'Alice in Hollywood' (1981), een 16 mm medium-length film. In deze fase werd hij een soort icoon voor onafhankelijke filmmakers.

Hij verhuisde naar Manhattan waar hij een paar reclamespots maakte en vestigde zich toen definitief in Portland, Oregon, waar hij nu al een paar jaar woont en werkt. In Portland regisseert Gus Van Sant nog steeds films, reclamespots en videoclips, maar hij geeft ook filmles aan het Oregon Art Institute en wijdt zich aan zijn oude passie, schilderen. Sinds de jaren tachtig zijn de onafhankelijke producties van Gus Van SantSant, zoals 'The Discipline of DE' (1978), gebaseerd op een kort verhaal van William Burroughs, of 'Five Ways to Kill Yourself' (1986), begon wereldwijd verschillende prijzen te winnen.

In 1985 draaide hij 'Mala Noche', zijn eerste speelfilm, die onmiddellijk werd toegejuicht door de critici. De film, die hij volledig zelf produceerde, is het liefdesverhaal tussen een verkoper van een slijterij en een immigrant van Mexicaanse afkomst en bevat al veel van de thema's die de auteur na aan het hart liggen en die aan de basis liggen van zijn poëtica: ondergrondse romantiek en expliciete maar ingetogen homoseksualiteit.

In 1989 maakte Van Sant 'Drugstore Cowboy', met Matt Dillon in de hoofdrol en met de buitengewone deelname van William Burroughs (een mythe van hem en van de 'beat generation'), in de rol van een drugsverslaafde priester. De film werd enthousiast ontvangen door de Amerikaanse critici en stelde Van Sant in staat om de Hollywood-productiecyclus te betreden. Dit betekende een nieuw keerpunt.Het was onvermijdelijk dat de overstap naar de 'majors' hem corrumpeerde. In ieder geval kan men niet nalaten een filmfenomeen uit die jaren te noemen: 'Beautiful and Damned', een postmoderne herinterpretatie van Shakespeare's 'Henry IV' met in de hoofdrol het wonderkind River Phoenix, dat op jonge leeftijd tragisch stierf (ten onder gegaan aan een cocktail van drugs).

De charmante en ongelukkige Phoenix speelt de rol van een drugsverslaafde, narcoleptische jongen die zijn dromen en hallucinaties op straat beleeft, op zoek naar zijn verloren moeder. Hij vindt hoop in zijn partnerschap met Scott (Keanu Reeves), telg uit de meest vooraanstaande familie van de stad, die zich in weerwil van zijn vaderfiguur in de sloppenwijken heeft gestort. Tussen prostitutie, losbandigheid en ontmoetingen metliefde, zal slechts één van de twee personages, door de ander te verraden, een weg terugvinden naar 'normaliteit'.

Een andere grote test was 'Cowgirls: the new sex' (1993, met Uma Thurman): naast de gebruikelijke regie, schreef Van Sant ook het scenario, de montage en de productie). Dit is waarschijnlijk het hoogtepunt van zijn filmografie. Een moeizaam experiment, een zeer visionair werk, als een western aan het einde van het millennium, werd echter bruut afgekeurd door de critici op de Mostrageplaagd door grote productieproblemen, werd het vanaf nul opnieuw gemonteerd door de regisseur zelf en deze uiteindelijke versie had niet veel meer geluk.

Twee jaar later was het de beurt aan To Die For, een komische noir over de ambities van een jonge psychopaat, een aspirant provinciale journaliste die er alles voor over heeft om het te maken bij de televisie. Zij is Nicole Kidman, magnifiek in haar atonale uitbeelding van een femme fatale uit een tv-film, een domme en vastberaden bimbo. Gebaseerd op een scenario van Buck Henry, mist de film geen slag in hetHet tempo van de regie en montage, mist zijn doel van kritiek op de samenleving van entertainment niet. Klein deel voor de andere buitenstaander van de Amerikaanse cinema, David Cronenberg in de rol van een huurmoordenaar.

Anderzijds is voor Gus Van Sant het exces nooit buitensporig, maar de tegenhanger van de hedendaagse (Amerikaanse, dat spreekt voor zich) cultuur, de verborgen kant ervan, maar tegelijkertijd duidelijk zichtbaar voor wie ogen heeft om te zien. Zijn personages zijn noch helden, noch overlevenden, maar slechts bijproducten, altijd misvormd en onclassificeerbaar, van de maatschappij. In 'Will Hunting, Rebel Genius' (1998, met Robin Williams enBen Affleck) Matt Damon is inderdaad een absoluut oncontroleerbaar en buitensporig genie, de tastbare vorm van bepaalde vervormingen die worden veroorzaakt door de apparaten om ons heen.

In plaats daarvan leverde het (op papier mislukte) project van een filologische remake van meester Hitchcocks 'Psycho' (1998, met Anne Heche) een verrassend en volledig auteurschap op. Al zijn daaropvolgende werken zijn van aanzienlijk belang: laten we 'Discovering Forrester' (2001, met Sean Connery en F. Murray Abraham) en 'Elephant' (2003) in herinnering roepen. De laatste, winnaar op het filmfestival van Cannes 2003, is de filmmarkeert een terugkeer naar onafhankelijke productie voor een symbolische 'ontsnapping uit Hollywood'.

In januari 2009 werd hij genomineerd voor een Oscar als Beste Regisseur voor 'Milk', een biografische film over het leven van Harvey Milk, het eerste openlijk homoseksuele gemeenteraadslid dat in 1978 werd vermoord. De film won in totaal acht Oscarnominaties: hij won twee beeldjes, voor Beste Acteur (Sean Penn) en Beste Originele Scenario.