Biografie - Gable van God

Componist, geboren in 1756 in Salzburg, zoon van de violist Leopold en Anna Maria Pertl, toonde al op jonge leeftijd zijn aanleg voor muziek, net als zijn zus Anna. Beiden toonden zo'n onbetwistbare aanleg voor de zeven noten dat hun vader afzag van elke professionele toewijding om zich uitsluitend te wijden aan muziekonderwijs aan zijn kinderen.

Toen hij vier jaar oud was, speelde hij viool en klavecimbel, en het staat nu vast dat zijn eerste compositie dateert van ongeveer slechts twee jaar later. Zich bewust van de buitengewone talenten van zijn zoon, nam zijn vader Wolfang en zijn zus, bijgenaamd Nannerl, mee op een reis naar Europa, waar ze beiden de kans kregen om op te treden in salons, maar vooral om in contact te komen met de artistieke gisten die circuleerden inEuropa.

Mozarts kindertijd is een crescendo van verbazingwekkende episodes. Een voorbeeld is een anekdote waarover Stendhal bericht: "Mozarts vader kwam op een dag terug van de kerk in gezelschap van een vriend; thuis vond hij zijn zoon druk bezig met muziek schrijven. "Wat ben je aan het doen, zoon?" vroeg hij hem. "Ik componeer een concerto voor klavecimbel. Ik heb het eerste deel bijna af." "Laat die krabbel eens zien." "Nee, viToch pakte de vader het papier en toonde zijn vriend een wirwar van briefjes die door de inktvlekken nauwelijks te ontcijferen waren. Aanvankelijk lachten de twee vrienden goedmoedig om het gebrabbel, maar al snel, nadat Mozarts vader er met enige aandacht naar had gekeken, bleven zijn ogen lange tijd op het papier gericht, en ten slotte deed hij"Kijk, mijn vriend," zei hij ontroerd en glimlachend, "hoe alles volgens de regels is gecomponeerd; het is jammer dat dit stuk niet kan worden uitgevoerd: het is te moeilijk en niemand zal het ooit kunnen spelen.

Dit werd gevolgd door studies in Salzburg, in de loop waarvan Amadeus de 'Finta semplice' componeerde, een klein theatraal meesterwerk van een geest die op volwassen leeftijd de grootste uitingen van het genre in het theater zou baren. De reizen gingen echter onvermoeibaar door, zozeer zelfs dat ze uiteindelijk zijn toch al broze gezondheid zouden ondermijnen. In feite moet men ten eerste bedenken dat de reizen van die tijd plaatsvondenin vochtige en onveilige rijtuigen, die onder andere over oneffen en onveilige wegen reden.

Beroemd waren in ieder geval veel van zijn pelgrimstochten en vooral zijn Italiaanse 'bezoeken'. In Bologna ontmoette hij pater Martini, terwijl hij in Milaan kennismaakte met de composities van Sammartini. In Rome daarentegen luisterde hij naar kerkelijke polyfonieën, terwijl hij in Napels kennismaakte met de stijl die in Europa wijdverbreid was. In deze periode ensceneerde hij met succes 'Mithridates, koning van Pontus' en 'L'Ascanio in Alba'.

Toen zijn Italiaanse ervaring voorbij was, keerde hij terug naar Salzburg, en met name naar de dienst van de iriserende aartsbisschop Colloredo. Deze is niet alleen totaal niet geïnteresseerd in muziek, maar staat ook helemaal niet positief tegenover de componist, zozeer zelfs dat hij hem, paradoxaal genoeg, vaak laat reizen in plaats van hem opdrachten te geven voor nieuwe werken of gebruik te maken van zijn genialiteit om hem te horen spelen.

Vervolgens reisde hij met zijn moeder (die in die stad overleed) naar Parijs, via Manheim, Straatsburg en München, waar hij voor het eerst professionele en sentimentele mislukkingen tegenkwam. Teleurgesteld keerde hij terug naar Salzburg. Hier componeerde hij de prachtige 'Kroningsmis K 317' en de opera 'Idomeneo, koning van Kreta', die zeer rijk was qua taal en klankoplossingen.

In het kielzog van zijn succes bevrijdde hij zich van de onderdrukkende en onaangename aartsbisschop Colloredo en begon hij een carrière als onafhankelijk musicus, geholpen door het spreekwoordelijke 'loopvlak' van de aartsbisschop (een van de meest vernederende episodes uit het leven van het Salzburgse genie). We kunnen stellen dat het met Mozart is dat de rol van de musicus in de maatschappij zich begint te bevrijden van de dienstbaarheid die de aartsbisschop hem had opgelegd.had het altijd gekenmerkt, hoewel dit proces door Beethoven tot zijn volledige en definitieve voltooiing zou worden gebracht.

Men mag namelijk niet vergeten dat componisten of kapelmeesters in die tijd samen met bedienden aan tafel zaten en meestal werden beschouwd als louter ambachtslieden in plaats van kunstenaars in de moderne zin van het woord. Opnieuw zou het Beethoven zijn die de categorie met kracht zou 'rehabiliteren'. Dankzij zijn nieuwe carrière, kortom, vestigde hij zich met zijn nieuwe bruid Constanze inWenen, een stad rijk aan gisting maar cultureel zeer conservatief, zelfs als ze wordt doorkruist door de meest innovatieve geesten, een tegenstrijdigheid die lijkt te behoren tot de essentie van deze stad.

Het laatste decennium van zijn korte bestaan is voor Mozart het meest vruchtbare en voorbode van immense meesterwerken. Contacten met impresario's en de weinige connecties met de aristocratie (bevorderd door het succes van de komische opera 'Rape from the Seraglio') geven hem een precair maar waardig bestaan.

Fundamenteel is zijn ontmoeting met de librettist Da Ponte, die leven zal geven aan de onsterfelijke theatrale meesterwerken die ook bekend staan als de 'Italiaanse trilogie' (zo genoemd vanwege de Italiaanstalige libretto's), namelijk 'Le nozze di Figaro', 'Don Giovanni' en 'Così fan tutte'.

Daarna componeerde hij nog twee opera's voor theater, de 'Toverfluit' (eigenlijk een 'Singspiel', d.w.z. een kruising tussen gezongen en geacteerd theater), die als het begin van het Duitse theater wordt beschouwd, en 'Clemenza di Tito', eigenlijk een stilistische stap terug van Mozart om tegemoet te komen aan de retrogressieve smaak van het Weense publiek, dat nog steeds gebonden was aan historisch-mythologische onderwerpen en niet in staat was omwaardeert de afschuwelijke ondervraging van erotische liefdesgevoelens in eerdere werken.

Tot slot mogen we de bijdrage van Mozart aan de instrumentale muziek niet onvermeld laten. In zijn "A History of Music" (Bur) stelt Giordano Montecchi dat "Mozart de grootste bijdrage aan de muziekgeschiedenis heeft geleverd met zijn pianoconcerten, al was het maar omdat in zijn afwezigheid de andere genres, zoals de symfonie en de kamermuziek, ook goed vertegenwoordigd waren door Mozart".Hij zou, kortom, vervangen zijn door sommige van zijn tijdgenoten; echter niet op het gebied van pianoconcerten waar Mozart beschouwd moet worden als de "opperste en onvervangbare Pygmalion" (pp. 298-299).

Op 5 december 1791, om één uur 's nachts, overleed een van de hoogste kunstuitingen (muzikaal maar niet alleen) aller tijden op de leeftijd van slechts 35. Vanwege ongunstige economische omstandigheden werd zijn stoffelijk overschot begraven in een massagraf en nooit meer teruggevonden. De oorzaken van zijn dood blijven een raadsel dat tot op de dag van vandaag moeilijk is op te lossen.

Recentelijk is Mozart ook een fenomeen van gewoonte geworden, aangewakkerd door Milos Formans gevierde film 'Amadeus' (1985), zozeer zelfs dat een ware 'Mozartmania' zelfs diegenen heeft besmet die de muziek van de Oostenrijkse meester nog nooit hadden gehoord.

Bedenk dat de aanwezigheid van de K en de nummering te danken is aan de indeling, in chronologische volgorde, van Mozarts werken door Ludwig von Köchel in zijn catalogus gepubliceerd in 1862.