Biografie - Peons van de wereld...

Pancho Villa was een van Mexico's grootste revolutionaire leiders.

In tegenstelling tot andere hoofdrolspelers in de Mexicaanse Burgeroorlog had hij echter een verleden als bandiet.

Dit feit heeft zwaar gewogen op de algemene historische beoordeling van de revolutionair, te beginnen met de door sommigen geuite verdenking dat hij vreemd was aan de sociale bewegingen van het platteland en de arbeidersbeweging van die tijd.

Deze perceptie komt inderdaad terug in de verschillende soorten legenden die rond Villa zijn ontstaan, van de legende die hem voorstelt als slachtoffer van het despotisme van de landheren en politieke autoriteiten, tot de legende die het idee van een gewelddadige bandiet heeft bestendigd, tot het epische beeld dat hem afschildert als een moderne Robin Hood.

Bovendien is er de laatste tijd een interpretatie ontstaan die het traditionele beeld van Villa als vogelvrij verklaarde door aan te tonen dat hij in feite een wettig bestaan leidde, zij het onderbroken door kleine conflicten met de lokale autoriteiten over kleine diefstallen of pogingen om de dienstplicht te ontlopen, en dat hij niet systematisch werd vervolgd.In de praktijk worden de psychologische eigenschappen van zijn figuur met betrekking tot banditisme in twijfel getrokken.

Doroteo Arango Arámbula is de echte naam van Francisco 'Pancho' Villa: hij werd geboren in San Juan del Rio, Durango, op 5 juni 1878. Hij nam deel aan de revolutie van 1910-1911 tegen de 30-jarige dictatuur van Porfirio Diaz, organiseerde, aan het hoofd van boerenbendes, guerrillaoorlogen in de staat Chihuaha en droeg bij aan de overwinning van de liberaal-progressieve Francisco Madero. Villa's deelname aan hetDe eerste revolutie in Chihuahua is terug te voeren op een natuurlijke aanleg van mannen van volkse afkomst zonder bijzondere politieke ambities of democratische aspiraties, maar in staat om banden te smeden met de plaatselijke boerenleiders. Deelname aan de verdediging van de Madero-regering in 1912 was daarentegen te danken aan het aandringen van deze laatste en de plaatselijke gouverneur,Abraham González. Grote militaire campagnes in het noorden tijdens de tweede revolutie van 1913 maakten van hem een charismatisch leider en politiek leider toen hij in december van dat jaar revolutionair gouverneur werd.

De contrarevolutionaire reactie, opgevat als de alliantie tussen het leger en de heersende klassen, leidde echter tot de oprichting van de dictatuur van generaal Victoriano Huerta in 1913-1914. Na de staatsgreep van de reactionaire generaal en de moord op Madero (die plaatsvond in 1913), sloot Pancho Villa zich aan bij de constitutionalisten van Carranza om een einde te maken aan de gehate regering. De Verenigde Staten,die grote economische belangen hadden in Mexico en een grote territoriale grens gemeen hadden, kozen de kant van Huerta maar bezetten alleen Vera Cruz in april 1914 en Chihuahua in maart 1916.

Nadat hij in conflict was gekomen met Carranza zelf, omdat hij als te gematigd werd beschouwd, steunde hij samen met de revolutionair Emiliano Zapata het project van een grote landbouwhervorming (Plan Ayala, 25 november 1911), totdat hij de hele noordelijke regio van Mexico veroverde. Profiterend van de periode van verwarring in het land, slaagde hij er uiteindelijk in Mexico-Stad zelf te bezetten (1914-1915). Hij leed ondervervolgens een nederlaag van commandant Obregon bij Celaya in 1915, en later ook van de constitutionalist Calles, een voormalige partizaan van Obregon. Deze gebeurtenissen openen de periode van zijn guerrilla-activiteit (1916-1920), maar ook die van zijn 'renaissance', die terug te voeren is op algemene politieke factoren die grotendeels samenhangen met de houding van de Verenigde Staten in devoor open problemen in revolutionair Mexico.

Hij werd aangevallen door de Noord-Amerikanen toen president Wilson de regering van Carranza officieel erkende, maar wist toch te ontkomen aan de expeditie van generaal Pershing. Hij legde vervolgens de wapens neer onder de regering van Adolfo de la Huerta en trok zich terug op een boerderij in Durango. Hij werd op 20 juli 1923 vermoord in Parral (Chihuahua). Zijn moord betekende natuurlijk een keerpuntbeslissend voor het Mexicaanse politieke systeem.

Onmiddellijk kwam de versie van 'persoonlijke wraak' op de voorgrond, een klassiek scenario dat bijna altijd opduikt in verband met staatsmisdaden. Het was niet Villa, zei men, die de machthebbers vreesden, maar wat hij vertegenwoordigde, zijn volk, de rancheros, de peons, die de droom konden najagen om in opstand te komen en het regime van de bazen omver te werpen.

De Mexicaanse Revolutie is, niet verrassend, lange tijd beschouwd als de eerste sociale revolutie van de 20e eeuw met haar populaire, agrarische en nationalistische karakter, hoewel sommige geleerden de interpretatie naar voren hebben gebracht dat het een politieke revolutie was gericht op het opbouwen van een staat die in staat was de kapitalistische ontwikkeling te bevorderen, wat echter resulteerde in een populistisch regime als gevolg van de angstvan de nieuwe politieke klasse om met de kracht van de volksbewegingen om te gaan.

Het oordeel over Villa's beweging is echter nog steeds controversieel omdat deze enerzijds ongetwijfeld verschilde van Zapata's etnisch meer samenhangende beweging en anderzijds overeenkomsten leek te vertonen met andere bewegingen die zich beperkten tot de confiscatie van landeigendom om de revolutie te financieren.