Βιογραφία - Άνθρωποι και λύκοι

Ο Τόμας Χομπς γεννήθηκε στις 5 Απριλίου 1588 στο Μάλμεσμπουρι (Αγγλία). Η μητέρα του, σύμφωνα με την ιστορία, γεννούσε από τον φόβο της εισβολής των Ισπανών, τόσο πολύ που ο ίδιος ο Χομπς, αστειευόμενος σύμφωνα με τη φιλοσοφία του, θα μπορούσε αργότερα να ισχυριστεί ότι γεννήθηκε "δίδυμος με τον τρόμο". Ο πατέρας του, από την άλλη, ήταν εφημέριος του Γουέστπορτ, αλλά εγκατέλειψε την οικογένειαμετά από μια διαφωνία στην πόρτα της εκκλησίας με έναν άλλο πάστορα. Ο θείος του από την πατρική του πλευρά, ο Φράνσις Χομπς, ήταν αυτός που φρόντισε για την πανεπιστημιακή του εκπαίδευση, η οποία έλαβε χώρα στο Magdalen Hall της Οξφόρδης από το 1603 έως το 1608.

Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του, έγινε δάσκαλος του William Cavendish, γιου του βαρόνου του Hardwick και μελλοντικού κόμη του Devonshire. Παρέμεινε συνδεδεμένος με την οικογένεια Cavendish καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Χάρη στους Cavendishes πραγματοποίησε το πρώτο από μια σειρά ταξιδιών στην Ευρώπη, τα οποία τον έφεραν σε επαφή με το ηπειρωτικό πολιτιστικό και επιστημονικό περιβάλλον των αρχών του 17ου αιώνα. Ταξίδεψε στη Γαλλία και την Ιταλία, όπου πιθανότατα συνάντησε τον Galileo Galilei. Στη δεκαετία του 1920 ήρθε επίσης σε επαφή με τον Francesco Bacone, για τον οποίο διετέλεσε γραμματέας (μια συλλογή τουομιλίες που αποδόθηκαν πρόσφατα στον Σκωτσέζο φιλόσοφο).

Την περίοδο αυτή, τα ενδιαφέροντα του Χομπς ήταν κυρίως ανθρωπιστικά και, μεταξύ των πολλών έργων του, είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη η μετάφραση του "Πελοποννησιακού πολέμου" του Θουκυδίδη, που δημοσιεύτηκε το 1629 και αφιερώθηκε στον δεύτερο κόμη του Ντεβονσάιρ, μαθητή του Χομπς, ο οποίος είχε πεθάνει ένα χρόνο νωρίτερα.

Η θεμελιώδης καμπή στην καριέρα του Χομπς έλαβε χώρα το 1630. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην ήπειρο εκείνο το έτος, ανακάλυψε τα Στοιχεία του Ευκλείδη, μια πνευματική συνάντηση που θα τον οδηγούσε να ασχοληθεί περισσότερο από επιφανειακά με τη γεωμετρία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1630, τα φιλοσοφικά και επιστημονικά του ενδιαφέροντα άρχισαν να αναπτύσσονται, ιδιαίτερα στην οπτική. Κατά τη διάρκεια ενός ακόμη ταξιδιού τουΕυρωπαίος, το 1634, ήρθε σε επαφή με το παρισινό φιλοσοφικό περιβάλλον γύρω από τον Μερσέν και τον Ντεκάρτ (γνωστό στην Ιταλία με το λατινοποιημένο όνομα Descartes).

Σε αυτό το πλαίσιο ωριμάζει η απόφαση του φιλοσόφου υπέρ της μοναρχίας. Δυστυχώς, τα γεγονότα στρέφονται εναντίον του βασιλιά και ο Χομπς αναγκάζεται να μεταναστεύσει στη Γαλλία, όπου παραμένει μέχρι το 1651.

Εξάλλου, ακριβώς στη Γαλλία ο Χομπς συνέθεσε τα κυριότερα φιλοσοφικά του έργα. Συνοπτικά, μπορούμε να αναφέρουμε τις "Τρίτες αντιρρήσεις στους μεταφυσικούς στοχασμούς του Ντεκάρτ" (αργότερα αιτία κακών σχέσεων και παρεξηγήσεων με τον Γάλλο φιλόσοφο) και το "De Cive", το τρίτο και τελευταίο τμήμα ενός φιλοσοφικού συστήματος που θα ολοκληρωνόταν μόλις το 1657 με τη δημοσίευση του "De Homine".(Το De Corpore κυκλοφόρησε το '55).

Το έργο προκάλεσε εκτεταμένες διαμάχες, ιδίως στη δεύτερη έκδοση που δημοσιεύθηκε στο Άμστερνταμ το 1647- μια αγγλική μετάφραση δημοσιεύθηκε το 1651, μετά την επιστροφή του Χομπς στην πατρίδα του, με τον τίτλο Philosophicall Rudiments Concerning Government and Society.

Εν τω μεταξύ, συνέχισε τις σπουδές του στη φυσική φιλοσοφία: μεταξύ 1642 και 1643 εξέθεσε για πρώτη φορά σε πλήρη μορφή τα βασικά στοιχεία της φιλοσοφίας του (στην αντίκρουση του έργου "De Mundo" του Τόμας Γουάιτ) και διεξήγαγε την περίφημη διαμάχη για την ελευθερία και τον ντετερμινισμό με τον ρεαλιστή επίσκοπο Τζον Μπράμχολ. Συνέγραψε επίσης μια μελέτη για την οπτική, ενώ, το 1646, η αγγλική αυλή μετακόμισε στο Παρίσι.και ο Χομπς διορίστηκε δάσκαλος του πρίγκιπα της Ουαλίας (του μελλοντικού Καρόλου Β').

Το 1649, οι επαναστάτες βουλευτές πέτυχαν τη θανατική καταδίκη του βασιλιά της Αγγλίας, Καρόλου Α. Κατά πάσα πιθανότητα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Χομπς ξεκίνησε τη σύνθεση του φιλοσοφικού και πολιτικού αριστουργήματος "Λεβιάθαν ή Η ύλη, η μορφή και η εξουσία ενός εκκλησιαστικού και πολιτικού κράτους", το οποίο δημοσιεύθηκε στο Λονδίνο το 1651.

Το κείμενο προκάλεσε αμέσως αντιδράσεις από πολλούς πολιτικούς και πολιτιστικούς κύκλους: κάποιοι κατηγόρησαν το κείμενο ότι αποτελεί απολογία της μοναρχίας που μόλις είχε ηττηθεί από τους κοινοβουλευτικούς και άλλοι το είδαν ως μια καιροσκοπική μεταμόρφωση του φιλοσόφου προς τον νέο ηγέτη της αγγλικής πολιτικής σκηνής, τον Όλιβερ Κρόμγουελ. Αλλά η πιο πικρή διαμάχη εξαπολύθηκεαπό τους επισκοπικούς κύκλους, κυρίως λόγω του τρίτου μέρους του έργου, μιας αμερόληπτης ετερόδοξης επανερμηνείας της Αγίας Γραφής προς υποστήριξη της υπεροχής της πολιτικής εξουσίας έναντι της παπικής εξουσίας.

Επιστρέφοντας στην Αγγλία το 1651, επανέλαβε την παλιά του σχέση με τους Ντεβονσάιρ, αλλά ζούσε κυρίως στο Λονδίνο. Η διαμάχη που ξεσήκωσε ο Λεβιάθαν συνεχίστηκε (και θα συνεχιζόταν και μετά το θάνατό του). Μια κοινοβουλευτική επιτροπή ήρθε να ερευνήσει τον Λεβιάθαν, χωρίς όμως να επιτύχει συγκεκριμένα αποτελέσματα χάρη στην προστασία που απολάμβανε. Παρ' όλα αυτά, του απαγορεύτηκε, με την κατηγορία τηςαθεΐα, να γράψει οτιδήποτε για την ηθική, και θα του είναι αδύνατο να δημοσιεύσει το "Behemoth", ένα ιστορικό έργο για τον Εμφύλιο Πόλεμο, όσο ζει.

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Χομπς επέστρεψε στα κλασικά ενδιαφέροντα που είχε καλλιεργήσει στα νιάτα του, συνέθεσε μια αυτοβιογραφία σε στίχους και μετέφρασε τόσο την Ιλιάδα όσο και την Οδύσσεια. Έφυγε από το Λονδίνο το 1675, για να ζήσει στο Χάρντγουικ και στο Τσάσγουορθ, στις κατοικίες του Ντέβονσαϊρ.

Πέθανε στο Hardwick στις 4 Δεκεμβρίου 1679.